Bỗng nhà vua cười ha hả, rồi nhìn vào kẻ đối thoại với mình như để hỏi một ý
kiến. Ông quan người Pháp, trước đó đã cười nôn ruột về cái điệu bộ đóng trò
của vua và tiếng hét của nhà vua nhại lại sự lồng lộn của các bà vợ, liền nói:
- Tâu, Hoàng đế không phải khó nhọc để đỡ bớt sự phiền hà của mình
bằng cách hạn chế số cung phi?
- Xuỵt! – Vua ngắt lời – Ông hãy nói nho nhỏ, hãy nói nho nhỏ.
Rồi vua truyền cho bọn quân hầu và thị vệ lui ra, đoạn nói tiếp: “Này, ông S…
(C…) ơi, nếu các quan đồng triều mà nghe được những lời ông vừa nói đó, thì
họ sẽ trở thành kẻ thù của ông ngay. Thì ra ông không biết, vua nói tiếp, rằng
các phi, tần hầu hết đều là con gái các quan sao? Đây này, cách nay không lâu,
một ông đòi dâng con gái cho tôi, mặc dầu tuổi tác của tôi, tôi đã không thể từ
chối, vì nếu làm như vậy thì tôi sẽ làm cho ông ta tức giận vô cùng. Ở đây, là
một vinh dự khi một ông quan có được một cô con gái tiến vào nội cung và đối
với tôi, đó là một bảo đảm về lòng trung thành của ông ta. Tôi muốn có sự êm
thấm với mọi người, nhất là với đàn bà, vì họ đáng sợ hơn đàn ông! Nếu tôi bỏ
bê một nàng, cô ta sẽ lập tức phàn nàn với cha mình, và ông này, nếu không
nguyền rủa sự già yếu của tôi, thì cũng sẽ tìm cách gieo rắc một cách khéo léo
giữa các bạn đồng liêu những tiếng xì xào làm cho tôi trở thành trò cười trước
mắt dân chúng”.
Ngoài hai bà hậu là Thừa Thiên (mẹ hoàng tử Cảnh) và Thuận Thiên (mẹ vua
Minh Mạng), vua Gia Long còn sắc phong cho bà Lê Thị Ngọc Bình (con vua
Hiển Tông và là em Ngọc Hân công chúa) làm đệ Tam cung.
Vua Gia Long có tất cả 13 người con trai và 18 người con gái, không kể năm
người con trai là Chiêu, Xương, Khải, Đại, Nhật đã chết sớm.
Nếu so với các vua Minh Mạng và Thiệu Trị thì Gia Long là ông vua có số con
ít nhất.
(Viết theo Đức Chaigneau Souvenirs de Huế - 1864 và R.Orband, Les
Tombeaux des Nguyễn, 1914)
