Nguyễn Đắc Xuân
Chuyện các bà trong cung Nguyễn
- 12 -
CHỨC TƯỚC CỦA CÁC BÀ TRONG CUNG NGUYỄN
Nhiều người nói và viết về các bà vợ vua Việt Nam dưới triều Nguyễn, nhưng
chưa có một công trình nghiên cứu nào chính thức công bố cho biết các vua
Nguyễn có bao nhiêu vợ, đẳng cấp phẩm tước như thế nào? Ở Trung Quốc, các
đời đế vương thường lập sáu cung thành hai dãy: một cung ở phía trước, năm
cung ở phía sau. Bà chính ở riêng một cung, ba bà phu nhân ở một cung, chín
bà Tân ở một cung, hai mươi bảy bà Thế phụ ở một cung, tám mươi mốt người
ở một cung, cả thảy 121 bà đều là vợ vua (Theo “Từ Dũ Hoàng Thái Hậu”,
Nguyễn Liên Phong, 1913, trg 17).
Tại Việt Nam, từ triều Minh Mạng, các bà trong cung cũng được sắp xếp theo
cửu giai giống như cửu phẩm trong ngạch quan lại.
Nhất giai Phi
Nhị giai Phi
Tam giai Tân
Tứ giai Tân
Ngũ giai Tiếp Dư
Lục giai Tiếp Dư
Thất giai Quý Nhân
Bát giai Mỹ Nhân
Cửu giai Tài Nhân
Dưới Tài Nhân là Tài Nhân vị nhập giai (những người đang chờ đợi được tuyển
vào làm Tài Nhân), dưới nữa là cung nga, thể nữ (tức là kẻ hầu người hạ) gọi
chung là cung nhân.
Đứng đầu các bà Phi là Hoàng Quý Phi (tức vợ chính của vua). Nhà Nguyễn
(trừ triều Gia Long và Bảo Đại) không lập Hoàng Hậu, các bà phi chỉ được truy
phong hoàng hậu lúc chết.
Cách xưng hô các bậc từ Tiếp Dư trở lên gọi bằng “bà”, từ Quý Nhân trở xuống
chỉ được gọi bằng “chị”.
