33. CHUYỆN NHẬM TÚ
Nhậm-kiến là người ở đất Ngư-đài, làm nghề bán da trâu, một chuyến
mua da hết vốn, quyết qua Hiệp-tây mà bán. Đi dọc đàng, xảy gặp một
người ăn chơi xưng là họ Thân, ăn nói phải thế, Nhậm-kiến kết làm anh em,
rủ đi qua Hiệp-tây. Tới nơi Nhậm-kiến xán bịnh đau nặng, họ Thân, nuôi
dưỡng tử tế. Cách hơn mười bữa bịnh trở nặng, Nhậm-kiến biết mình không
xong, bèn nói với họ Thân rằng : nhà tôi nghèo khổ, cả thảy tám miệng ăn
đều nhờ có một mình tôi, nay chẳng may tôi có bỏ thây đất nước người,
đàng ngàn dặm chẳng biết nhờ ai, một nhờ anh là chơn tay tôi vậy. Trong túi
tôi có hai trăm đồng tiền, anh lấy lấy nữa mua hòm mà chôn tôi, dư thì anh
tiêu dùng ; còn một nữa anh gỡi về cho vợ con tôi, biểu nó qua mà đem quan
cữu tôi về ; nhược bằng anh có lòng đem hài cốt tôi về xứ sở, tôi không suy
tính với anh món chi cả. Nhậm-kiến nói rồi liền làm thơ trao cho họ Thân,
qua tới tối thì chết. Họ Thân lấy năm sáu đồng mua một cái hòm xấu xấu,
liệm Nhậm-kiến rồi, chủ nhà hối dời đi nơi khác, họ Thân mượn đều nói đi
chùa, bèn đi mất không trở về. Qua một năm vợ con Nhậm-kiến mới đặng
tin, thuở ấy con Nhậm-kiến là Nhậm-tú mới đặng 17 tuổi, nghe cha chết liền
bỏ học, quyết đi tìm quan cữu cha, người mẹ thấy con còn nhỏ không nỡ cho
đi. Nhậm-tú khóc lóc bỏ ăn, mẹ phải thế đồ lấy tiền cho con đi, lại cho một
đứa đầy tớ đi theo. Nhậm-tú đi nữa năm mới đem quan tài cha về, chôn cất
xong xuôi, thì trong nhà sạch bách. May Nhậm-tú thông minh, làm mãn khó
rồi, bèn vào nhà học sanh ; mà tánh hay chơi bời, mẹ răn khuyên không
đặng, mẹ giận khóc bỏ ăn, Nhậm-tú sợ thề với mẹ không dám chơi bời, đóng
cữa hơn một năm, bèn ăn đặng bổng học trò giỏi. Mẹ khuyên con dạy học
trò, mà làng xóm thấy Nhậm Tú không có hạnh, không ai thèm cho con đi
học.
Thuở ấy có một người chú họ họ Trương, buôn bán tại đất Kinh-sư,
biểu Nhậm-tú đi theo, chịu giúp vốn cho mà buôn bán. Nhậm-tú mầng đi
theo chú họ, tới đất Lâm-thanh đậu ghe ngoài vàm, nhằm lúc ghe thuyền
đông, nghe những tiếng chèo tiếng cười ỏi tai, ngủ không đặng ; chừng canh
