Cặt đúng như chỉ danh phái tính của anh, chứ không thể mang tên
thằng Cứt. Lại cũng có thể nghĩ đến chữ “thằng Cu” thường dùng bây
giờ nhưng rõ ràng nó mang dấu vết tránh né thô tục, nghĩa là “thằng
Cặt” xưa hơn, đúng với tên gọi đương thời hơn.
Và như đã nói, cách nhìn của xã hội bên ngoài như thế cộng với
sự bất toàn của thân xác không phải không ảnh hưởng đến hành vi của
hoạn quan, nhất là khi họ ở vào vị thế có thể tỏa rộng quyền hành, dù
là quyền hành nấp bóng quân vương, chế độ. Người bị thiến Tư Mã
Thiên cố bù đắp nỗi nhục mất danh tiết bằng những trang Sử ký để đời.
Sử quan Nguyễn ghi rằng: “(Lê Văn Duyệt) năm 14, 15 tuổi thường tự
than thở rằng sinh ở đời loạn, không dựng cờ trống đại tướng, chép
công danh vào sách sử, không phải là trượng phu”. Không hẳn đó là
nguyên văn lời ông, nhưng ý đó đúng là của một người muốn vượt
khỏi bản thân. Chế độ vương triều của Trung Hoa, Đại Việt có rất
nhiều dẫn chứng về sự lộng hành của hoạn quan. Triệu Cao làm việc
phế lập trong triều Tần. Hoạn quan làm nhục vua trong triều Hán. Họ
lộng hành nhiều nhất là dưới triều Minh. Theo quân đánh họ Hồ, cũng
như trong các cuộc hành quân các nơi khác, cứ một ông tổng binh là
có một hoạn quan theo kềm giữ: tổng binh Trương Phụ đi có Nội quan
Mã Kỳ báo cáo hành vi gọi là âm mưu vây cánh nên bị vua Minh rút
về (1417); Nội quan Lý Lương đi theo tổng binh Lý Bân (1426), giữ
thành Đông Đô đến phút cuối với tổng binh Vương Thông. Nội quan
Sơn Thọ, người được ghi là thái giám, bắt voi ở Quảng Ninh năm
1418, có mặt dài dài trong cuộc chiến.
Sự xung đột giữa nho thần và hoạn quan có lúc đi đến chỗ khôi
hài điếng người như trong câu chuyện xảy ra dưới triều Càn Long đã
kể. Tuy nhiên sự khinh miệt của nho thần cũng dẫn đến phản ứng của
hoạn quan khi thấy những người kia có thành kiến quá quắt, không
hiểu cả lý lẽ bình thường. Trong cuộc tranh chấp về lễ nhạc giữa nhóm
Nguyễn Trãi và Lương Đăng (1437), tham nghị Nguyễn Liễu chê hoạn
quan không đủ khả năng, không hiểu phép xưa (như của Chu Công),
