CHUYỆN PHIẾM SỬ HỌC - Trang 65

thường được thấy phiên âm cho chữ “thằng”. Và nó không phải lúc
nào cũng có ý nghĩa khinh miệt. Nguyễn Ánh gọi tướng Tây Sơn là
“thằng Sâm”, “thằng Hưng” nhưng bia 1210 đời Lý chỉ chủ đất hẳn là
theo tiếng gọi thông tục đương thời, cũng như “thằng” ngày nay còn
có ý nghĩa thân mật là khác. Với chữ “cát” thì ta có câu chuyện tranh
chấp binh quyền cũng đòi Lý về Vũ Cứt, Vũ Đái (chuyện năm 1150)
... Trong chuyện chửi mắng ở triều đình năm 1189, ta cũng gặp các từ
“lồn”, “cứt”. Vậy thì Thượng Cát có thể là “thằng Cứt”, ông Hoàng
Xuân Hãn cho biết Thường Kiệt là tên “tự”, và dẫn bia Nhữ Bá Sĩ
đoán tên tự có từ lúc xuất thân, hiểu một cách khác, là lúc vào cung,
làm hoạn quan. Tự “thằng Cứt” là một thứ nickname trong cung gọi
ông danh tướng tương lai nọ như ngày nay trong dân gian còn gọi
“thằng Bò”, “thằng Cu”..., có vẻ còn dễ nghe hơn tên của đám nô Trần
Quốc Tuấn là “Voi Rừng”, “Chó Săn/Cồng Cộc”. Ta nhắc lại ý nói
trên về sự khó khăn có thể dẫn đến sai lạc trong việc phiên âm một
tiếng bản xứ (Việt) qua văn tự Hán do bởi hai lớp người (Trung, Việt)
để đề ra một ý kiến chủ quan. Nickname “thằng Cứt” là theo liên hệ
bằng chứng sử liệu, nhưng chữ “kiệt” lại khó có thể là từ phát âm của
“cứt”. “Cát” là phiên âm của sử quan Hán, chắc không đúng bằng lỗ
tai của sử quan Việt đã chuyển sát hơn bằng chữ “kiệt”, không lầm
lẫn được, đó là chữ “cặt”/cu. Cũng như kích/kít/cát/cứt, trong phát âm
đùa bỡn, né tránh, người ta còn gọi con cu là “con kẹc”, rõ ràng là
“kiệt” nếu phóng tay văn hoa viết ra chữ Hán! Tên húy là Tuấn của
ông cũng gợi nên một liên hệ nhỏ với “thằng Cặt”. Hãy nhớ lại tính
chất Trung Quốc của cung đình, triều đình Lý giữa cả tập đoàn Hán,
bản xứ lẫn lộn. Và tập đoàn này nhìn tập đoàn nọ có thể chỉ giản dị ở
chỗ phân biệt giới tính là đủ. Cũng như bà chủ một nhà hộ sinh Việt ở
Chợ Lớn đã tự động khai sinh cho các cô cậu bé người Hoa ra đời ở
đây là Tửng (Tuấn), Muối (Muội) khiến cho cả một khu vực có toàn
thằng Tửng, con Muối, mặc kệ cho các cô cậu này khi đi học mang
giấy tờ Trần (Thị) Lan Anh, Lý Hùng Dũng... cũng chẳng sao! Vậy thì
anh thanh niên Tuấn/Tửng vào cung đình Lý phải được gọi là thằng