Tại sao la bàn được coi là một trong bốn phát
minh vĩ đại của Trung Quốc?
La bàn, giết, bàn in và thuốc nổ được coi là 4 phát minh vĩ đại nhất của
Trung Quốc thời cổ đại. Tại sao người ta lại coi trọng việc phát minh ra la
bàn đến vậy?
Chúng ta đã biết, trong chiến tranh, đi dã ngoại hay đi biển... nhận biết
phương hướng là rất quan trọng. Nếu chúng ta không biết đâu là hướng
Nam, hướng Bắc thì rất dễ lạc đường, không thể đi đến đích được, có thể
làm lỡ việc quân hay lạc vào những trận địa mai phục của quân thù.
Từ rất sớm, con người đã đúc rút ra những phương pháp nhận biết
phương hướng khi đi dã ngoại như quan sát địa hình, địa vật, Mặt trời hay
các vòng gỗ trên thân cây. Nhưng nếu chúng ta đi vào hôm trời mưa, đến
một khu vực không quen thuộc đang ở giữa biển khơi mênh mông.v.v... hay
những nơi không có các vật chuẩn để có thể nhận biết phương hướng v.v...
thì làm gì để biết hướng đi đây?
Vì thế con người đã suy nghĩ và chế tạo ra một dụng cụ dùng để nhận
biết phương hướng. Sách xưa kể lại rằng, thời Hoàng Đế (Trung Quốc) đã
phát minh ra la bàn, nhưng việc xác định phương hướng của la bàn không
dựa trên nguyên lý định vị của từ trường mà dựa trên phương pháp chuyển
động của bánh răng xe.
Vào thời Xuân Thu Chiến Quốc, cách đây hơn 2000 năm, loài người đã
phát hiện ra từ trường và biết được khả năng hút sắt của nó. Ngoài ra, con
người cũng biết rằng khi tìm được nam châm thì sẽ tìm được các mỏ sắt.
Thời Chiến Quốc, con người đã biết nam châm có khả năng chỉ về hướng
Nam và dùng nam châm tự nhiên để chế tạo một dụng cụ chỉ về hướng
Nam gọi là Bàn chỉ nam. Căn cứ vào văn tự và các hiện vật khảo cổ, hiện
nay loài người đã phục chế thành công Bàn chỉ nam theo các nguyên lý
trước đây. Đó là một vật có hình dáng như chiếc thìa được chế tạo từ đá
