James M. Lindsay - Randall B. Ripley
CIA được tái tạo thế nào?
(4)
Nhiệm vụ hoạt động ngầm chưa bao giờ được nêu rõ ràng trong quy
chế thành lập CIA. Tuy nhiên, chức năng đó ngày càng có uy tín và
được ủng hộ trong nội bộ CIA ngay từ khi mới thành lập năm 1947,
qua chiến tranh Triều Tiên 1950 -1953, và chiến tranh Việt Nam 1968 -
1970, và đỉnh cao của nó là các cuộc thập tự chinh bí mật chống cộng
của chính quyền Reagan (Johnson 1996).
Khi chiến tranh Việt Nam chuyển biến xấu thì hoạt động ngầm bị sút giảm
nhanh, và xu hướng đó được tăng cường thêm do chính quyền Nixon cắt
giảm chi tiêu theo yêu cầu của George MacMahon, vị chủ tịch đầy quyền
lực của Ủy ban chuẩn chi Hạ nghị viện. Ngân sách của CIA giảm từ 5 tỷ
USD năm 1969 xuống còn 3 tỷ USD vào năm 1973 (phỏng vấn Schlesinger
1994). Góp thêm vào sự giảm sút đó là những bước mở đầu của Nixon
nhằm tiến tới hòa dịu với Liên Xô và sự phê phán rộng khắp đối với các
hoạt động đặc biệt, có lẽ đáng chú ý nhất là chiến dịch của CIA chống lại
Salvador Allende, vị Tổng thống Chile được bầu thông qua bầu cử dân chủ,
và việc đó bị tiết lộ năm 1974 (Treverton 1987).
Vào thời gian cuối của chính quyền Carter, sự quan tâm đối với những hoạt
động ngầm lại được phục hồi tiếp theo việc Liên Xô đưa quân vào
Afghanistan. Đặc biệt trong thời kỳ chính quyền Reagan, người ta say mê
với việc dùng hoạt động bí mật để thanh toán những rắc rối bên ngoài đối
với Hoa Kỳ và các hoạt động ngầm đã lên tới mức kỷ lục (chủ yếu là những
hoạt động ở Afghanistan và Nicaragoa). Tuy nhiên, sau vụ bê bối về hoạt
động bí mật chống Iran, chính quyền Reagan đã từ bỏ cách làm này. Tổng
thống George Bush (1994) thừa nhận rằng ông thấy phương án thầm lặng là
có ích, nhưng trong thời kỳ ông làm Tổng thống, ngân sách cho các hoạt
động ngầm đã giảm đi, cuối cùng chỉ còn dưới 1% tổng ngân sách của CIA
(Woolsey 1993 a). Dưới thời Tổng thống Clinton, ngân quỹ dành cho hoạt
động ngầm có tăng lên tuy chỉ đến mức dưới 2% tổng ngân sách của CIA
