Nó co một chân lại, nhảy lò cò quanh các cột nhà, miệng dẩu ra huýt sáo,
hai bàn tay đập vào nhau theo nhịp cái câu nó hát đi hát lại:
Con cò bay lả, lả bay la, bay ra... bay ra Phố Cát, bay về... bay về Đồng
Đăng.
Cô mình... có lấy... có lấy... ta chăng! ới cô mình ơi!
(Câu hát này, ngày nay đôi khi nhớ đến, hoặc nghe đứa trẻ nào hát đến,
tôi lại thấy thằng bé con đen đủi, gày loắt choắt và nhanh như con vượn ấy
hiện ra. Chẳng biết bây giờ nó đã làm gì. Lần nào đi qua các bến tàu, - bất
cứ ở đâu, ở Sài Gòn, ở Cao Miên, ở các con sông xa lạ tôi đã từng đặt vết
giầy, - tôi vẫn có ý tìm cái khuôn mặt quen quen đó, vì không hiểu tại sao,
tôi cứ muốn tin rằng trời sinh ra nó là chỉ để cho nó sống mãi trên các bến
tàu mà thôi... Thực vậy, tôi tin rằng nó đã là một kẻ giang hồ và có một
điều tin chắc hơn nữa là không bao giờ nó đói).
Mải với thằng bé con này, tôi bỏ xa Dị quá. Vậy tôi trở lại cùng người
bạn học con nhà giàu ấy. Tình bè bạn của chúng tôi, về sau này, thân thiết
hơn một chút, tại từ cái buổi sáng tôi đứng chờ anh ở gốc cây, anh thường
sang nhà tôi để rủ tôi đi chơi, đi học, chứ không được tôi sang nhà anh
trước. Sự thay đổi ấy có lẽ do cái thông minh của Dị đã có sẵn ngay trong
tuổi còn măng sữa đó chăng!
Tôi dong mấy con dê trắng lên chân thành cho ăn cỏ. Dị theo tôi và nhận
phần hai con để trông đỡ hộ. Chúng tôi hay ngồi bên cái giếng to đào dưới
thành, lúc nào cũng đông người kéo nước. Có lẽ đến gần khắp tỉnh ăn nước
giếng này, vì ít nhà có giếng riêng. May mà nhà tôi có ông Bồng đào cái
giếng nhỏ rồi, chứ mẹ tôi tiết kiệm không nuôi đầy tớ biết nhờ ai gánh nước
cho! Hồi ấy chưa có máy nước và đèn điện. Tôi còn nhớ những buổi chiều
mùa hạ, trước nhà tôi hoa xoan tây rụng trắng cả con đường lát đá, tôi đứng
chờ một lão già câm. Chiều nào lão cũng móc ở cái túi áo tây vàng ra cho
tôi một con cánh cam, rồi lão mới leo cái cột đèn sắt sơn hắc ín để đánh
diêm châm ngọn đèn dầu đặt trong cái hòm kính bám đầy cát bụi. Mỗi phố
cách một quãng khá xa mới có một cột đèn, tất cả tỉnh chỉ có chừng hai
chục ngọn, cho nên sở Lục lộ của tỉnh nuôi có một mình lão để làm cái việc
