hóa da đen trong bản sắc Braxin. Amado đáp lại: “Những lời trách cứ đó
không gây ấn tượng với tôi. Tôi làm công việc của tôi và những nhà phê
bình làm công việc của họ. Đối với tôi, chỉ có nhận xét của bạn đọc là đáng
kể”. Khi hỏi ông có một ý niệm về vị trí dành cho ông và tác phẩm của ông
trong 50 năm tới, ông trả lời gần như hàm ý: “Tôi không biết, nhưng tôi
không chắc… Tôi cho rằng những lời bình luận sâu sắc về công việc của
tôi còn chưa được tiến hành. Tôi là một tác giả chỉ viết những gì xem ra
hay cho một công chúng rộng rãi. Tôi có cảm tưởng mỗi lần bản thân mình
lại được khai thác tốt hơn, với một phong cách thích đáng hơn. Đó là ý nghĩ
của tôi. Có thể tôi đã lầm. Ngay từ đầu, tôi đã có hai ám ảnh: nền dân chủ
và chủ nghĩa nhân văn. Những chi tiết có thể thay đổi trong lối hành văn
của tôi. Nhưng những đường nét chủ đạo không thay đổi. Cho nên, nếu sự
phê phán thuận lợi, càng hay. Nếu nó bất lợi, phải kiên trì”.
Chủ nghĩa nhân văn, dân chủ: Quả thật không bao giờ ông thay đổi thái độ.
Và nhân dân Braxin nhận thấy ông có lý. Người ta tưởng tượng sai sự được
lòng dân phi thường của Amado, bậc hiền nhân lão thành của Bahia, có tên
trọn đời là Oba de Candomblé, có nghĩa là giáo chủ hỗn hợp giữa truyền
thống đạo Thiên Chúa với những vị thần châu Phi-Braxin. Bà Zélia cho
hay: “Mọi người đến gặp ông để hỏi những điều không thể tưởng tượng
được. Phụ nữ đến yêu cầu ông đặt tên thánh cho con họ, thanh niên muốn
ông bày vẽ công việc cho họ”. Còn ông thở dài: “Thật là nặng nề khi phải
gánh vác. Người ta yêu cầu tôi rất nhiều và tôi lại có quá ít để cho họ. Cần
phải cho nhiều hơn là những cuốn sách của tôi. Cần phải hành động”.
Trong khi chờ đợi, Jorge Amado, tuy sức khoẻ của ông đã sút kém, vẫn tiếp
tục viết, hơi chậm lại: “Tôi chưa hoàn toàn từ bỏ”. Và vẫn đi đây đó, nhất
là đến nước Pháp mà ông vẫn yêu mến, nơi ông có một chỗ trú chân.
Mệt nhoài vì trời nóng, ông ẩn mình dưới bóng cây lớn trong vườn, nơi đã
đặt chiếc ghế dài. Bà Zélia vui vẻ nói: “Chúng tôi đã cho đóng chiếc ghế
này ở đây từ 30 năm nay, để cho những ngày về già. Và bây giờ, chúng tôi
