- Nhưng mọi người đều nhất trí với trung ương cả. - Tạo thận trọng -
Các tổ khác cũng thế...
- Tôi sẽ chấp hành mọi nghị quyết của trung ương, tuân thủ các
nguyên tắc tổ chức. Nhưng đã thảo luận thì phải phát biểu nhận thức của
mình chứ. Nói tất cả nông dân đều tự nguyện tán thành hợp tác hóa là sớm
quá.
Văn Tạo rất ngại cho thái độ “bảo lưu ý kiến” của viện trưởng nhưng
cũng không muốn can nhiều. Bản thân Liệu cũng e những hậu quả của sự
“không nhất trí với trung ương” trong một quyết định về đường lối lắm
chứ. Nhưng sự bướng bỉnh trong ông còn mạnh hơn nhiều.
Tố Hữu tổng kết lớp học, rằng tuyệt đại đa số trong khối khoa giáo đã
nhất trí với Trung ương, có vài ý kiến chưa thống nhất. Các đồng chí đó cứ
bảo lưu nhận thức của mình, nhưng đi đâu, phát biểu gì không được nói
trái. Hội nghị giải tán. Trong tiếng ghế đập ồn ào, Liệu nhận được những
ánh mắt tò mò đến lạ lẫm. Có cả những ý tứ, rằng “quan điểm thế mà cũng
nói ra được à... ”. Thế là đã hơn một lần, ông bị thiểu số trong đám đông.
Chế độ tập thể hóa nông nghiệp được áp dụng trên toàn miền Bắc có
những hệ quả tích cực. Trong thời chiến, nó tạo điều kiện cho những người
quản lý địa phương dễ nắm chặt nông dân. Ai đi đâu, làm gì là đều biết, bởi
người ta ra đồng theo tiếng kẻng, về cũng theo hiệu lệnh của đội trưởng.
Kinh tế tất cả đều làng nhàng thì lấy người vào quân đội, đi đắp đê, thủy lợi
cũng dễ. Và về mặt tâm lý, lãnh đạo ở tầm cao tít tắp cũng an ổn. Giống
Liên Xô, Trung Quốc ra gì mà. Đó là những tấm gương, ta còn non về xây
dựng, chưa nhiều kinh nghiệm quản lý kinh tế thì cứ soi vào đó. Cái cảnh
máy cày, máy gặt đập liên hợp chạy trên cánh đồng rộng mênh mông trong
các phim kiểu “Anh lính I - van đi khai hoang” nhất định diễn ra trong nay
mai. Tóm lại là cứ thực hiện, kiểu gì cũng thắng lợi.
