trong bé lớn mạnh hơn. Trong quá trình nuôi dạy trẻ, người lớn
dễ áp đặt thứ gọi là “giáo dục cấm đoán” để ngăn trẻ không được
làm gì đó. Ngược lại, có phương pháp giáo dục để giúp con có
năng lực làm gì đó, gọi là “giáo dục nuôi dưỡng năng lực”, phương
pháp này khó khăn hơn rất nhiều. Nếu vấn đề có thể giải quyết
bằng việc cấm đoán hành động ích kỷ thì sẽ thật dễ dàng nhưng
bài toán đặt ra cho chúng ta là làm thế nào để nuôi dưỡng cho trẻ
khả năng cảm thông với người khác. Thật gian nan phải không
nào?
Dù là chuyện gì thì vẫn còn có phương pháp chung nhằm nuôi
dưỡng khả năng của trẻ. Thứ nhất, kiên trì dạy con những gì con
có thể tiếp nhận. Thứ hai, giúp con thực hành những phương
pháp được dạy vào thực tế. Thứ ba, luôn dành lời khen ngợi như
phần thưởng cho con khi con thành công. Một chi tiết bổ sung
không kém phần quan trọng là sẽ rất hiệu quả nếu bố mẹ có thể
trở thành tấm gương cho con noi theo.
Phương pháp để nuôi dưỡng khả năng đồng cảm cũng tương tự
như vậy. Đầu tiên, hãy kiên trì lắng nghe con nói. Tất nhiên, trong
lòng mẹ sẽ bực bội đôi chút, nhưng hãy công nhận những ý kiến
của con, sau đó bắt đầu gợi ý cho con rằng: “Đúng là con sẽ thấy
rất ấm ức. Mẹ cũng buồn lắm. Mẹ hiểu rõ cảm xúc và suy nghĩ của
con nhưng chúng ta có thể suy nghĩ theo cách này nữa được
không? Con nghe thử xem thế nào nhé?”. Hoặc nhẹ nhàng đưa ra
một đề nghị: “Bố đồng ý với những suy nghĩ của con nhưng bố chỉ
lo là nếu cứ làm như vậy con sẽ gặp bất lợi. Chúng ta thử suy nghĩ
theo cách này nhé?”. Bố mẹ không nên khiến con có cảm giác bố
mẹ đang áp đặt rằng những lời của bố mẹ mới là đúng. Bố mẹ chỉ
nên thể hiện thái độ cảm thấy đáng tiếc khi đứng trên lập trường
của con và gợi ý một phương án thay thế phù hợp.
Những cuộc đối thoại này không biết có lạ lẫm đối với con hay
không nhưng người lớn chúng ta vẫn thường sử dụng cách nói
chuyện kiểu này. Nếu chúng ta chỉ trích “Tại sao lại hành động
như vậy? Phải làm thế này, thế kia chứ” thì sẽ rất khó sống trong
xã hội này. Điều cơ bản khi đưa ra lời khuyên đúng đắn đó là phải
đứng về phía người đó để khuyên nhủ. Thế nhưng khi nói chuyện
với trẻ nhỏ, người lớn lại chỉ áp đặt suy nghĩ của mình. Điều quan
233
