- Nhưng không được gieo rắc trụy lạc trong quân đội đấy... Hiểu
chưa? Cứ ở lại đây. Đến tối tao đi đánh nhau về, mày sẽ trau móng tay
cho tao.
Trong dân gian có rất nhiều chuyện lưu truyền về thủ lĩnh Makhnô.
Người ta kể lại rằng hồi bị đày khổ sai ở ngục Akatui, hắn đã nhiều lần
tìm cách vượt ngục và cuối cùng đã trốn được, nhưng lại bị quân lính
phát hiện trong một nhà chứa củi, phải dùng rìu đánh nhau với họ. Hắn
bị báng súng nện gãy hoặc giập hết cả xương, rồi bị xích thường xuyên
trong ngục; ba năm ròng hắn mang xích như vậy, cứ lặng thinh như con
chồn mòng, suốt ngày đêm tìm cách tháo đôi khóa tay bằng sắt, nhưng
không sao tháo được. Ở chỗ giam tù khổ sai hắn kết bạn với Asinov-
Marin, một người theo chủ nghĩa vô chính phủ, và trở thành học trò của
người này. Nextor Makhnô là con một người thợ mộc, sinh trưởng ở
vùng Êkatêrinôxlav, trong làng Gulai-Pôlê. Hắn bị đánh đập từ hồi còn
nhỏ, khi hắn đi ở cho một cửa hiệu tạp hóa, và cũng chính từ hồi ấy hắn
có cái biệt hiệu chồn mòng, vì cái tính độc ác và đôi mắt màu nâu nhạt
của hắn. Một hôm sau khi bị đòn, hắn giội nước sôi vào người lão chạy
hàng chính của cửa hiệu. Nextor bị đuổi. Hắn liền tụ tập một bọn trò,
phá phách các vườn rau, các vườn cây ăn quả, giở trò du côn, sống đầu
đường xó chợ cho đến khi bố hắn cho hắn vào làm ở một nhà máy in.
Người ta nói rằng ở đây hắn có gặp Vôlin, một người theo chủ nghĩa vô
chính phủ, mười tám năm sau sẽ trở thành tham mưu trưởng và là đầu
não của tất cả cái sự nghiệp của Makhnô. Người ta lại nói rằng Vôlin
có cảm tình với thằng bé đến nỗi đã ra công dạy cho nó học đọc học
viết và truyền chủ nghĩa vô chính phủ cho nó, rồi cho nó vào trường
học, và Makhnô đã trở thành một giáo viên. Nhưng điều đó không đúng
sự thật. Makhnô không hề làm giáo viên bao giờ cả, và hình như mãi về
sau hắn mới biết Vôlin, còn chủ nghĩa vô chính phủ thì hình như hắn
được biết qua Arsinôv hồi ở nhà tù khổ sai.
Từ năm 1903 Makhnô lại bắt đầu giở quẻ ở Gulai-Pôlê, nhưng đối
tượng không còn là các vườn tược nữa mà là các trang viên của địa chủ
