Quân đoàn sông Đôn gồm có mười hai sư đoàn kỵ binh và tám sư
đoàn bộ binh, tiến thành năm đạo.
Cả năm đạo này hành quân cấp tốc đến phòng tuyến cuối cùng của
thành Txaritxyn. Quân đoàn thứ mười của hồng quân, bấy giờ đã mất
liên lạc với các đơn vị miền bắc và miền nam, phải rút lui, dồn dần lại
trên một mặt trận càng ngày càng hẹp. Năm sư đoàn của nó đã hao hụt
rất nhiều, đang bắn nốt những viên đạn cuối cùng và dốc nốt những sức
lực cuối cùng.
Hội đồng quân sự tối cao của nước Cộng hòa trong những ngày ấy lẽ
ra phải cương quyết tăng viện cho Quân đoàn thứ mười thì lại bị tê liệt
vì một sự phản bội ngấm ngầm được ngụy trang rất khéo. Sự phản bội
ấy thể hiện ở chỗ mọi hoạt động đều được tiến hành một cách cực kỳ
chậm chạp và chiến sự ở Txaritxyn được coi là thứ yếu, không có tác
dụng quyết định gì hết, còn hội đồng quân sự Txaritxyn thì được coi là
đã rơi vào tâm trạng hoảng loạn.
Họ để mặc cho Txaritxyn tự lực chống chọi với quân cô-dắc.
Trong những ngày ấy hội đồng quân sự của quân đoàn thứ mười ban
hành hai mệnh lệnh: thứ nhất là đuổi ra khỏi Txarixyn và đưa về phía
bãi tất cả các tàu thủy, xà lan, thuyền và phà, để loại trừ dứt khoát cái tư
tưởng nghĩ đến việc cho quân rút lui sang tả ngạn sông Volga, và thứ
hai - một mệnh lệnh ban hành trong quân đội -là không được rút khỏi
các vị trí đã chiếm lĩnh trước khi có lệnh, ai rút lui sẽ bị xử bắn.
Trên trận địa pháo của Têlêghin, nửa ngày đầu trôi qua một cách yên
tĩnh. Đâu ở phía sau chân trời có tiếng đại bác vẳng lại, nhưng cánh
đồng bằng vẫn vắng tanh. Các thủy thủ đào một cái hầm trú ẩn. Anixya,
chẳng hỏi gì ai hết, bỏ ra ga và một tiếng sau vác hai cái bị đựng đầy
bánh mì và dưa hấu về, nặng đến nỗi tưởng chừng chị không sao lê về
đến nơi được. Chị lấy cả ra bày giữa hai khẩu pháo, cắt bánh mì ra từng
khoanh, bổ mấy quả dưa hấu ra làm bốn, mời anh em ăn. Còn chị thì
đứng ra một bên, khiêm tốn, mãn nguyện nhìn mấy người thủy thủ đói
