CON ĐƯỜNG HÓA RỒNG CỦA VIỆT NAM - Trang 12

không nhầm là bắt nguồn từ truyền thống Cụ cố Hồng của Vũ Trọng Phụng
:
- Biết rồi, khổ lắm, nói mãi!
Có nhiều người còn cẩn thận nâng cấp:
- Trung ương cũng biết cả rồi!
Cứ dội nước lạnh vào gáy nhau kiểu ấy, thử hỏi ai còn muốn nói năng, phát
biểu gì nữa, nhất là khi lối mỉa mai này lại từ cửa miệng các bậc "thức giả".
Điều nguy hiểm là với sức ép của dư luận cộng đồng, chẳng ai còn muốn
phát hiện, nói năng gì nữa. Nói không được, dần dần cũng khỏi cần nghĩ.
Nghĩ làm gì cho thêm mệt rồi lại sinh trầm uất, sinh "đại cuồng". Thế là
nghiễm nhiên, không ai bảo ai, truyền thống "nghĩ theo", "nói theo", "chép
theo" từ thời Nguyễn liền được phục hồi và phát huy rực rỡ (vấn đề này sẽ
được bàn thêm phần nói về tình hình nghiên cứu KHXH và tổ chức hội
thảo khoa học).
Trở lại chuyện "biết". Biết không phải là phạm trù độc quyền của con
người. Loài vật cũng biết nhưng có giới hạn và thuần theo bản năng. Nhưng
từ biết đến hiểu là hai cấp độ không hề có chung đường biên. Có thể biết
mà chẳng hiểu gì cả. Vì thế, đã có người nói : "Muốn biết một sự vật, cần
phải vào trong nó. Nhưng muốn hiểu một sự vật thì cần ra khỏi nó". Mỗi
quá trình tư duy đòi hỏi những thao tác thích ứng. Mọi mối quan hệ trong
cộng đồng nhỏ cũng như cộng đồng lớn nảy sinh những sự lộn xộn phức
tạp và hậu quả tai hại khôn lường, hầu hết là do người ta biết không đến nơi
và hiểu không đến chốn. Chính ông cựu bộ trưởng bộ quốc phòng Mỹ Mac-
na-ma-ra đã phải thú nhận trong hồi ký của mình: do các nhà chính trị và
các tướng lĩnh Mỹ hiểu biết lơ mơ về lịch sử và văn hóa Việt Nam, nên đã
phạm sai lầm khủng khiếp. Chúng tôi ngờ rằng cho đến những tháng năm
cuối thế kỷ XX này, những lực lượng thù địch với Việt Nam ta vẫn chưa
chịu biết và hiểu Việt Nam một cách khách quan chính xác. Cho đến nay,
họ vẫn khăng khăng hiểu Việt Nam "theo kiểu của họ", họ vẫn không tránh
được vết xe đổ. Rất tiếc nhiều người Việt Nam ta cũng không hiểu Việt
Nam mình, do đó cứ vô tư đem râu ông nọ cắm cằm bà kia và yên chí rằng
mọi chuyện đều sẽ tốt đẹp.