những quay đi, mà còn cười mũi vào những gì là lý tưởng chân thiện mỹ,
nhìn con kỳ lân cuối cùng mà cho là con ngựa cái trắng? Biết kính trọng kỳ
lân, mỉa mai thay, lại là lũ gà, vịt, ngan, ngỗng, và bất kỳ con vật lớn nhỏ
nào. Nhận được ra kỳ lân chỉ có mấy người: Schmendrick và Molly vốn
yêu kỳ lân; Bà Má Định Mạng và Vua Haggard, kẻ thì muốn dùng kỳ lân
như phương tiện, kẻ thì muốn độc quyền kỳ lân.
Kể ra giữa đám người trần mắt thịt nhìn kỳ lân ra ngựa cái, thì kẻ nhận ra
kỳ lân, dù với tâm trạng nào, cũng vẫn là những cặp mắt tri kỷ. Có điều Bà
Má Định Mạng ở vào trường hợp tài bất cập chí, thực tội nghiệp, như đứa
trẻ cố sử dụng cây trùy lớn hơn mình và bị trùy đè bẹp. Giá trị phù phép
của Bà Bá Định Mạng nhẹ như hình nộm mà lại nhốt giữ hai trái núi Thái
Sơn của Thiện (lân) và của Ác (ác điểu Celaeno). Bùa phép chỉ là thứ bụi
phấn vô cùng mong manh phủ ngoài, khi được tự do, những thứ thiệt cỡ lớn
đó chỉ sẽ rùng mình là phủi đi hết, có còn gì nữa đâu. Sự thực nung chảy tà
thuyết. Bi kịch của những kẻ tài bất cập chí, đi vào tà đạo lừa người và tự
lừa mình bằng ảo thuật là ở đó. Chúng ta há chẳng đương sống trong thời
đại yêu thuật của tuyên truyền chính trị? Vua Haggard mới đích thực là phù
thủy thứ thiệt đại diện cho Ác, kẻ muốn độc quyền kỳ lân, kẻ có một chính
sách vô úy, dùng Con Bò Mộng Đỏ làm phương tiện khủng bố, đẩy hiệu
năng tới mức vô tiền tuyệt hậu. Chỉ còn chút xíu nữa, bắt nốt con kỳ lân
cuối cùng, là ông ta làm bá chủ, dìm cả thế giới vào vùng ảo thuật đen của
ông, trong đó tất cả những vì sao lý tưởng đều bị dập tắt ngấm.
Trong thế cheo leo chỉ còn đường tơ kẽ tóc đó, phải làm thế nào để cứu
mình và cứu người? Thực ra chẳng ai cứu nổi mình, nếu mình không có ý
chí tự cứu mình trước. Điều này chẳng mới lạ gì, nhưng không vì thế, mà
chúng ta không nhắc nhở luôn, khi có dịp. Trí nhớ con người nào hơn gì
thỏ, dao năng mài mới sắc. Vai trò của chàng ảo thuật gia tưởng như nửa
mùa, Schmendrick là ở đó. Chàng là hiện thân của nếp sống nghệ sĩ, chân
thành trong thiên nhiên, tiên tri tiên giác dưới hình thức lẩm cà lẩm cẩm, đã
dạy ta một cách trọn vẹn nhất về cái nhìn toàn diện và nếp sống vô cầu. Kỳ
lân tiếc nuối khi phải trở về với bất tử, Schmendrick tràn trề hạnh phúc khi
