47
Khi ấy nhiệm vụ cao quý của chúng ta là tìm ra trật tự trong bảy thước đo
kia, một dạng thức dễ nhận biết và luôn luôn giữ cho tri giác linh lợi cùng ký
ức rõ ràng... Hình thái cao quý và vô song này không chỉ thực hiện chức
năng bảo lưu những sự vật, ngôn ngữ và nghệ thuật được ký thác... mà thêm
vào đó nó cho chúng ta tri thức thật sự...
− Giulio Camillo Delminio, L’Idea del Theatro,
Florence, Torrentino, 1550, Lời nói đầu
Vài phút sau, Agliè đi vào. “Xin thứ lỗi cho tôi, các bạn thân mến, tôi phải xử lý
một vụ cãi cọ đáng tiếc, ít nhất là vậy. Như anh bạn Casaubon vẫn biết, tôi tự coi
mình là một người nghiên cứu lịch sử các tôn giáo, và bởi lý do này người ta
không hiếm khi tới gặp tôi để được khai sáng, có lẽ để dựa vào lương tri của tôi
nhiều hơn là kiến thức của tôi. Thật lạ lùng là, giữa những cao nhân của các
ngành nghiên cứu minh triết, đôi khi lại tồn tại những cá tính kỳ quặc... Tôi
không nói tới những người theo đuổi sự an ủi tiên nghiệm thông thường, tôi
không nói tới những linh hồn u sầu, mà là những người có kiến thức sâu sắc và sự
tinh tế lớn lao về trí thức nhưng lại đắm chìm trong những ảo tượng đêm khuya
và mất khả năng phân biệt giữa chân lý truyền thống với địa hạt của điều dị
thường. Những người mà tôi vừa chuyện trò cùng đang tranh cãi về những phỏng
đoán trẻ con. Chao ôi, mỗi nhà mỗi cảnh, như người ta vẫn nói. Nhưng xin mời
quá bộ đến thư phòng nhỏ của tôi, ở đó chúng ta có thể đàm đạo trong không gian
thoải mái hơn.”
Ông ta kéo tấm thảm da lên và dẫn chúng tôi vào phòng bên. Tôi sẽ không
gọi nơi này là “thư phòng nhỏ”; nó rộng thênh thang, bốn mặt tường là những giá
sách kiểu cổ chất đầy những cuốn sách đóng xén đẹp đẽ và đều có tuổi đời đáng
kính. Thứ gây ấn tượng với tôi hơn cả những cuốn sách là một số tủ kính nhỏ
chất những đồ vật khó mà biết được là gì, nom như những viên đá. Và cả những
con vật nhỏ, được nhồi bông hay ướp hay được xử lý bằng cách tinh vi nào đó tôi
không biết. Mọi thứ đều tắm trong ánh hoàng hôn khuếch tán rọi vào qua của sổ
lớn có song kép ở cuối phòng với những ô cửa hình thoi màu hổ phách trong
suốt, mạ chì. Ánh sáng từ cửa sổ hòa quyện với ánh sáng của ngọn đèn bàn lớn
trên chiếc bàn gỗ gụ sẫm màu chất đầy giấy tờ. Đó là loại đèn đôi khi ta gặp trên
