Albania. Họ vẫn xuất bản sách chính trị nhưng có sự hỗ trợ của chính phủ. Và đôi
khi gặp được một tác phẩm triết học tốt thì họ cũng không từ chối - với điều kiện
nó thuộc dòng kinh điển, anh ta nói thêm.
“Nhân tiện,” anh ta bảo tôi, “vì anh là một nhà triết học...”
“Cảm ơn, nhưng đáng tiếc tôi không phải.”
“Thôi nào, anh trên thông thiên văn dưới tường địa lý. Tôi vừa xem qua bản
dịch một cuốn sách về khủng hoảng của Chủ nghĩa Mác và tôi gặp một câu trích
dẫn của Anselm xứ Canterbury. Là ai thế nhỉ? Tôi tìm trong cả Từ điển tác gia
cũng không thấy tên ông ta.” Tôi bảo anh ta đó chính là Anselmo thành Aosta, và
chỉ có người Anh, những kẻ thích mình mình đi một lối khác với cả thiên hạ, mới
gọi ông ấy là Anselm xứ Canterbury.
Ánh sáng giác ngộ đột ngột bừng lên: cuối cùng tôi cũng có một nghề. Tôi
sẽ lập ra một văn phòng điều tra văn hóa, một loại thám tử tư về kiến thức.
Thay vì chõ mũi vào các quán rượu lậu và nhà thổ náo nhiệt cả đêm, tôi sẽ
lẩn quanh các hiệu sách, thư viện, hành lang các trường đại học. Rồi tôi sẽ ngồi
trong văn phòng mình, chân gác lên bàn, nốc whiskey trong cốc giấy, chỗ
whiskey đựng trong túi giấy mà tôi mua tại một cửa hàng tiện lợi. Chuông điện
thoại reo và một người bảo: “Nghe này, tôi đang dịch một cuốn sách và gặp một
cái tên người hay tên vật gì đó gọi là Motakallimûn. Của khỉ gì vậy?”
Cho tôi hai ngày, tôi đáp. Rồi tôi tới thư viện, lướt qua vài danh mục sách,
biếu nhân viên phòng tra cứu một điếu xì gà và lượm được một manh mối.
Tối đó, tôi mời một tay trợ giảng nghiên cứu về Hồi giáo ra quán. Tôi đãi
anh ta vài vại bia thế là anh ta lơ là cảnh giác, biếu không thông tin cho tôi. Tôi
gọi lại cho khách hàng. “Được rồi, Motakallimûn là những nhà thần học Hồi giáo
cực đoan thời Avicenna. Họ cho rằng thế giới này là một dạng mây bụi gồm
những sự ngẫu nhiên, chỉ do ý chí tức thời và chóng qua của đấng tối linh mà kết
thành những hình dạng cụ thể. Nếu chỉ một khoảnh khắc thôi Chúa trời bị sao
nhãng, cả vũ trụ sẽ tan ra thành từng mảnh, trở lại làm một đám nguyên tử hỗn
loạn vô nghĩa. Vậy đã đủ thông tin cho ông chưa? Tôi mất ba ngày cho vụ này.
Ông nghĩ trả sao cho đáng công tôi thì trả.”
Tôi may mắn tìm thấy căn hộ hai phòng với một cái bếp nhỏ trong một tòa
nhà cũ ở ngoại ô. Hẳn nơi này từng là một nhà máy, có một chái dành làm văn
phòng. Tất cả các căn hộ cải tạo lại từ đó đều trông ra một hành lang dài. Tôi
sống kẹp giữa một tay môi giới nhà đất và xưởng làm việc của một người nhồi
bông thú (A. Salon, tấm biển ghi vậy). Tình cảnh ấy giống như sống trong một
