công lao động cao và cho phép các nước đó bán hàng rẻ như các nước láng
giềng kém phồn vinh hơn mà ở đó tiền công có thể thấp hơn.
Trên thực tế, so với tiền công cao thì lợi nhuận cao có xu hướng làm
tăng giá sản phẩm cao hơn nhiều. Nếu ở ngành sản xuất vải lanh, chẳng
hạn, tiền công của các loại thợ khác nhau, thọ hồ vải, thợ xe sợi, thợ dệt
v.v… được tăng thêm 2 penny một ngày, thì chỉ cần nâng giá một tấm vải
lanh lên thêm một số tiền bằng 2 penny nhân với số người thợ tham gia vào
công việc này và sau đó nhân với số ngày làm việc. Phần giá của hàng hóa
tính trên cơ sở tiền công lao động, thông qua các khâu sản xuất chỉ tăng lên
theo cấp số cộng so với lượng tăng tiền công. Nhưng nếu lợi nhuận của các
người chủ cần phải tăng thêm 5%, phần giá của hàng hóa tính trên cơ sở lợi
nhuận qua các khâu sản xuất sẽ tăng theo cấp số nhân so với lượng tăng lợi
nhuận. Người chủ của các thợ hồ vải lanh khi bán vải lanh, muốn tính 5%
thêm vào toàn bộ giá trị của vật liệu và tiền lương mà ông ta đã phải ứng
trước cho thợ. Người chủ của các thợ xe sợi lanh muốn tính thêm 5% vào
số tiền ứng trước mua nguyên liệu lanh và tiền công của thợ. Và người chủ
của các thợ dệt cũng tính thêm 5% vào số tiền ứng trước mua sợi lanh và
tiền công của các người thợ dệt. Trong việc tăng giá hàng hóa, tiền công
tăng đóng vai trò như một thứ tiền lãi đơn trong việc tích lũy nợ. Lợi nhuận
tăng đóng vai trò giống như lãi kép. Các nhà buôn và các nhà sản xuất ca
thán về hậu quả xấu của tiền công cao trong việc nâng giá và như thế làm
giảm số lượng hàng bán ra cả ở trong nước lẫn ngoài nước. Họ không nói
gì đến hậu quả xấu của lợi nhuận cao. Họ im lặng trước hậu quả nguy hại
của những khoản thu nhập của chính họ. Họ chỉ than phiền đến hậu quả
nguy hại của những người khác mà thôi.
