Chủ đề chính của quyển V là thu nhập, các biện pháp trả công cho
việc thực hiện các chức năng của nhà nước. Smith mở đầu bằng những
nhiệm vụ của nhà nước để cho thấy nhà nước nhất thiết phải thực hiện
những chức năng nào. Trong quá trình bàn luận về vấn đề này, ông đưa ra
những nhận xét xã hội họ rất lý thú về sự tiến triển của xã hội qua bốn giai
đoạn: săn bắn, chăn nuôi, nông nghiệp và thương mại, và về lịch sử các lực
lượng quốc phòng, luật pháp, giáo dục và các thể chế tôn giáo. Một vài vấn
đề này đã được nói đến trong các bài giảng của ông về luật học và lẽ ra ông
đã phát triển những vấn đề đó trong cuốn lịch sử về luật pháp và chính thể
mà ông dự định viết. Nhưng phần lớn cuốn V trình bày về thuế, và Smith
đưa ra những nguyên tắc chung hoàn toàn hợp lý về việc đánh thuế. Tất cả
những điều ông suy nghĩ và viết đã hợp thành một cuốn sách rất dài. Việc
xuất bản toàn bộ cuốn “Của cải của các dân tộc” thường được in trong hai
tập. Nhà xuất bản Tủ sách cho mọi người đã quyết định, và đó là một điều
đáng tiếc, rằng tốt hơn nên hạn chế công trình này trong một tập duy nhất
để có thể bán với giá rẻ hơn, và vì thế đã bỏ không cho in quyển V. Tuy
nhiên, các quyển I đến IV đã ghi lại toàn bộ tất cả những điều mà Adam
Smith muốn nói khi thực hiện mục đích của ông là “Một công trình nghiên
cứu bản chất và nguyên nhân phát sinh của cải của các dân tộc”.
D.D. RAPHAEL
