Những đoạn viết cuối cùng trong quyển IV đặt tự do buôn bán và “chế
độ tự do tự nhiên” vào bối cảnh rộng hơn của khoa học chính trị. Một chính
phủ tìm cách quản lý nền cong nghiệp của đất nước tất yếu sẽ vấp phải
những ảo tưởng vì khó có thể có sự hiểu biết hoặc sự khôn ngoan đầy đủ để
làm công việc đó một cách mỹ mãn. Nhà nước chỉ có nhiệm vụ quốc
phòng, thi hành luật pháp và một số chức năng xã hội không thể để cho các
cá nhân tự làm được. Nhiệm vụ cuối cùng trong ba nhiệm vụ trên đây của
nhà nước cho thấy là Adam Smith không tin vào chính sách tự do kinh
doanh trong mọi lĩnh vực. Quốc phòng và luật pháp rõ ràng là những vấn
đề thuộc thẩm quyền nhà nước; mục đích của vấn đề là bảo vệ đất nước và
con người chống ngoại xâm và nổi loạn. Nhiệm vụ thứ ba mà Adam Smith
chỉ rõ là duy trì các công trình công cộng và những thể chế tuy không có lợi
cho hoạt động tư nhân nhưng mang lại lợi ích cho toàn thể xã hội. Ông giải
thích điều này trong quyển V. Những công trình công cộng đó là đường sá,
cầu cống, sông đào và bến cảng, tất cả đều cần thiết cho thương mại. Đôi
khi công ty tư nhân duy trì, bảo dưỡng các công trình đó có hiệu quả hơn
chính quyền, và nếu như vậy, thì nên giao cho công ty tư nhân quản lý.
Nhưng lúc đầu nhà nước phải tiến hành việc xây dựng các công trình đó và
trong một số trường hợp cần phải chịu trách nhiệm về việc duy trì, bảo
dưỡng nữa. Các thể chế công cộng mà Adam Smith nghĩ đến cũng một
phần cần thiết cho thương mại (các đại sứ và các thiết chế nhằm bảo vệ và
giúp đỡ những người buôn bán giao dịch với nước ngoài) nhưng cũng phải
kể đến cả những thể chế giáo dục. Tất nhiên, ông cho rằng hầu hết mọi
công việc giáo dục sẽ phải độc lập, không chịu sự kiểm soát hoặc viện trợ
của Nhà nước, nhưng ông nhận thấy là sự phân công lao động có những
mặt tốt và cả mặt xấu ở chỗ nó làm cho công việc của người công nhân đơn
điệu và buồn tẻ khiến họ không có hứng thú sử dụng trí thông minh hoặc
mở rộng sự hiểu biết của họ. Vì thế, Smith kiến nghị là giáo dục tiểu học
cần phải được tiến hành ở cấp xã và còn đề xướng nền giáo dục tiểu học là
phải bắt buộc đối với tất cả mọi người, đó là đề nghị rất mạnh vào thời của
ông.
