được nếu nhu cầu đối với hàng thành phẩm của người sống ở nông thôn
không tăng tương ứng. Nhu cầu này chỉ có thể tăng tương ứng với mức độ
cải tạo đất đai và trồng trọt, vì vậy nếu tập quán của con người không can
thiệp vào sự phát triển tự nhiên của sự vật thì mức độ giàu có và sự phát
triển của thành thị trong bất cứ xã hội nào cũng sẽ tăng tương ứng với sự
khai phá và phát triển nông nghiệp của lãnh thổ hay đất nước.
Tại các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ đất chưa được canh tác hãy còn
rẻ nên các thành phố chưa có các ngành chế tạo sản xuất các hàng hóa để
bán đi xa. Ở Bắc Mỹ, khi người thợ thủ công thừa vốn kinh doanh cũng
không thành lập một cơ sở chế tạo để bán nhiều hàng hơn cho nước láng
giềng, mà dùng số vốn đó để mua và cải tạo đất chưa được canh tác. Vì thế,
người thợ thủ công đã trở thành người chủ đồn điền, dù lương cao, dù đời
sống dễ chịu hơn, nhưng lương cao, cuộc sống dễ chịu của người thợ thủ
công cũng không thuyết phục được những người chủ đồn điền đi làm thuê
cho người khác, mà chỉ làm việc cho bản thân mình. Theo suy nghĩ của
người điền chủ, người thợ thủ công chỉ là đày tớ cho khách hàng mà anh ta
phải phục vụ để kiếm sống, nhưng là một chủ đất, anh ta cùng gia đình tự
cày cấy, trồng trọt trên mảnh đất của chính mình và thu hoạch các sản phẩm
từ đất để sinh sống. Anh ta cảm thấy dễ chịu biết bao khi anh ta thực sự là
một người chủ và độc lập với mọi người.
Ngược lại, ở các nước mà ở đó đất đai chưa được canh tác không còn
dễ mua với giá rẻ, mỗi thợ thủ công khi dành dụm được một số vốn đủ để
mở rộng kinh doanh, sẽ tìm cách phát triển phạm vi cung cấp hàng hóa và
tìm cách bán hàng tới những nơi xa hơn. Người thợ rèn mở mang thêm các
xưởng rèn và đúc sắt; người thợ dệt đa dạng hóa các mặt hàng bằng sợi
lanh hay sợi len. Các xưởng sản xuất chế tạo các mặt hàng phục vụ cho nhu
cầu tiêu dùng của mọi người ngày càng tinh vi hơn, các mặt hàng tinh xảo
và đẹp hơn trước, đó là chưa kể mẫu mã cũng nhiều hơn trước.
Trong mọi thời kỳ trong mọi xã hội, phần thặng dư của các sản phẩm
thô cũng như các thành phẩm, một khi không được tiêu thụ hết ở trong
nước, tất phải xuất khẩu ra nước ngoài để trao đổi lấy các hàng hóa mà
trong nước có nhu cầu tiêu dùng. Để tìm cách sử dụng tiền vốn có hiệu quả,
