Chương II
NGUYÊN TẮC CHI PHỐI VIỆC
PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG
S
ự phân công lao động này, dù nó mang lại cho con người rất nhiều lợi
thế, không phải xuất phát từ sự tinh khôn của con người mà nhìn thấy trước
và cố ý đem lại sự giàu có cho mọi người. Đây chỉ là một hậu quả tất yếu,
mặc dù diễn ra rất chậm và dần dần, của thiên hướng thuộc bản chất con
người mà chưa nhìn thấy hết lợi ích to lớn như vậy; đó là thiên hướng
muốn đổi chác hoặc trao đổi vật này lấy vật khác.
Cho dù thiên hướng này là một trong những cội nguồn của bản chất
con người mà không cần nói đến nữa hoặc cho dù thiên hướng này, như vậy
có lẽ đúng hơn, là hậu quả tất yếu của khả năng lý tính và ngôn ngữ, thì nó
cũng không thuộc chủ đề nghiên cứu hiện nay của chúng ta. Con người có
thiên hướng này, nhưng loài vật thì không. Hai con chó săn đuổi một con
thỏ; bề ngoài thì hình như chúng cùng phối hợp với nhau. Con chó này đuổi
con thỏ chạy về phía con chó kia hoặc cố sức ngăn chặn con thỏ lại, khi con
chó kia đuổi con thỏ đến gần mình. Điều này thực ra chẳng phải là kết quả
của một sự cam kết giữa hai con vật này, mà chỉ là một sự trùng hợp ngẫu
nhiên về lòng ham muốn của chúng là bắt cho kỳ được con thỏ trong thời
điểm đó mà thôi. Chưa ai thấy một con chó lại muốn chia sẻ một mẫu
xương với một con chó khác. Chưa ai thấy một con vật ra hiệu cho một con
vật khác hiểu rằng cái này là của tao, cái kia là của mày, tao muốn trao cho
mày cái này để lấy cái kia của mày. Khi một con vật muốn được một cái gì
từ một người hay từ một con vật khác, nó không có cách nào khác là khêu
gợi sự ban ơn của kẻ khác mà thôi. Một con chó con vẫy đuôi ra vẻ mừng
rỡ khi quấn quít bên cho mẹ. Con chó spaniel bằng những động tác ve vãn
cố làm cho chủ chú ý đến nó để cho nó ăn khi chủ đang ăn. Con người cũng
