thương tiêu dùng trực tiếp với Anh, trong khi Anh lại tiến hành một cuộc
buôn bán vòng vo với Pháp. Những tác động khác nhau của một số vốn sử
dụng vào ngoại thương trực tiếp và một số vốn sử dụng vào ngoại thương
vòng vo để phục vụ cho tiêu dùng trong nước đã được giải thích kỹ qua các
thí dụ trên.
Thật ra không có một thứ buôn bán nào giữa hai nước mà cả hai bên
đều sử dụng toàn hàng nội địa, hoặc một bên là hàng nội địa và bên kia là
hàng ngoại. Hầu hết các nước trao đổi với nhau một phần bằng hàng nội địa
và một phần bằng hàng ngoại. Nước nào có tỷ lệ hàng nội nhiều hơn so với
hàng ngoại thì luôn luôn kiếm được nhiều lời hơn.
Nếu nước Anh trả tiền cho các hàng hóa nhập hàng năm từ Pháp
không bằng thuốc lá và hàng hóa của Đông Ấn mà bằng vàng và bạc thì
trong trường hợp này, cán cân được giả thiết là không ngang bằng nhau, vì
hàng hóa không được trả bằng hàng hóa mà bằng vàng và bạc. Song, việc
buôn bán, cũng như trong trường hợp trên, mang lại một số lợi nhuận nào
đó cho dân chúng của cả hai nước, nhưng dân chúng Pháp được nhiều hơn
dân chúng Anh. Dân chúng Anh cũng nhận được một phần thu nhập. Do
dân chúng Anh sản xuất ra một số hàng hóa để mua vàng và bạc, số vốn mà
họ dùng cho công việc sản xuất đó tất nhiên phải được hoàn lại để họ có
khả năng tiếp tục sản xuất. Toàn bộ số vốn của Anh cũng không bị giảm
nhiều do xuất khẩu vàng bạc hơn là do xuất khẩu một giá trị tương đương
của bất kỳ loại hàng hóa nào khác. Ngược lại, trong đa số trường hợp, tiền
vốn đó còn tăng lên. Không có thứ hàng hóa nào được xuất khẩu ngoài các
mặt hàng được dân chúng nước ngoài ưa chuộng hơn trong nước, và số
hàng hóa mua ở nước ngoài đem về nước sẽ có một giá trị cao hơn ở trong
nước so với hàng đã xuất đi. Nếu số thuốc lá mà Anh xuất sang Pháp trị giá
100.000 bảng, khi sang tới Pháp sẽ mua được một số rượu vang mà khi trở
về Anh sẽ bán lại được 110.000 bảng, thì sự trao đổi này làm tăng số vốn
của Anh lên khoảng 10.000 bảng. Nếu 100.000 bảng vàng Anh, cũng theo
cách trên, mua rượu vang của Pháp khi vận chuyển về đến Anh có trị giá
bằng 110.000 bảng, thì sự trao đổi này cũng làm tăng số vốn của Anh lên
khoảng 10.000 bảng. Một người lái buôn có 110.000 bảng rượu vang trong
