CỦA CẢI CỦA CÁC DÂN TỘC - Trang 543

cũng khá nhiều của người bán lẻ rượu, và của người nấu rượu, cũng như
anh ta còn mua nhiều thứ khác nữa của những người buôn bán khác trong
vùng xung quanh nơi anh ta ở, như là mua thịt của người hàng thịt, mua vải
của người bán vải, nếu anh ta không muốn tỏ ra quá xoàng xĩnh so với bạn
bè. Đối với phần lớn người thợ, thật là có lợi nếu như các ngành buôn bán
đều được tự do kinh doanh dù họ có bị những người bán hàng lợi dụng
những cơ hội khan hiếm để bắt chẹt họ, nhưng thật ra cũng không phải
người bán hàng nào cũng có thái độ như thế. Ngoài ra, mặc dù các cá nhân
có thể khánh kiệt gia sản vì uống quá nhiều rượu, nhưng đối với toàn thể
dân tộc thì không thể có sự rủi ro như vậy. Ở mỗi nước đều có khả năng
nhiều người chi tiền cho việc uống rượu nhiều hơn số tiền kiếm ra, nhưng
luôn cũng có rất nhiều người khác lại uống rất ít hoặc chẳng uống tí nào.
Một điều đáng nhận xét ở đây là qua kinh nghiệm thực tế, giá rượu rẻ
không phải là nguyên nhân của nạn say rượu mà là của sự tiết độ. Dân
chúng ở các nước chế biến rượu thường là những người uống rượu có điều
độ nhất ở Châu Âu. Bằng chứng là người Tây Ban Nha, người Italia và dân
chúng ở các tỉnh miền nam nước Pháp. Mọi người đều ít khi ăn uống quá
mức trong các bữa thông thường hàng ngày. Không ai lại muốn tỏ ra hào
phóng, rộng rãi và biểu thị tình bằng hữu thân thiết bằng cách mời uống
rượu một cách bừa bãi khi rượu mùi cũng rẻ không khác gì bia. Ngược lại,
tại các nước mà ở đó dân chúng không trồng được nho do quá nóng hoặc
quá lạnh, do đó rượu vang đắt và hiếm, nạn say rượu lại thường xảy ra và là
một tật xấu thường thấy trong dân chúng ở các dân tộc phương bắc và
những người sống ở vùng nhiệt đói, ví dụ như người da đen ở bờ biển
Guinea chẳng hạn. Khi một trung đoàn lính Pháp chuyển từ các tỉnh miền
bắc nước Pháp mà ở đó rượu vang giá khá đắt xuống đóng ở miền nam, nơi
sản xuất và bán rượu vang với giá rất rẻ, người ta nhận thấy là những người
lính đó bị sa ngã và trở nên hư hỏng vì uống quá nhiều rượu, nhưng chỉ sau
đó vài tháng mà thôi, phần lớn những người lính đó lại trở lại phong độ cũ
và uống rượu vang rất điều độ như dân chúng ở trong vùng. Nếu ngay lập
tức miễn thuế đánh vào rượu vang ngoại, và các thứ thuế gián thu vào mạch
nha, rượu bia, có thể ở Anh cũng xảy ra tình trạng say rượu khá phổ biến