sản” nhân văn trữ tình và có xu hướng hòa bình. Phần thứ ba dành cho
những bản sơ đồ hóa về kinh tế, trong tinh thần Đức cổ của chủ nghĩa xã
hội dạy trong các trường đại học. Lu-i Phisơ (Louis Fisher) và Đuyarăngti
(Duranty) được mọi người biết là đại điện cho loại hình tác giả thứ nhất.
Bacbuyt (Barbusse) và Rômanh Rôlăng (Romain Rolland) đại diện rõ nhất
cho loại hình những “người bạn nhân văn”: Không phải là không có lý do,
trước khi đến với Stalin, người này đã viết Cuộc Đời Chúa Kitô và người
kia, một Tiểu Sử Của Găngđi (Gandhi). Cuối cùng, chủ nghĩa xã hội bảo
thủ và thông thái rởm có cặp sử gia cổ điển Oep (Webb) viết không biết
mỏi là những đại diện có thẩm quyền nhất.
Cái nối liền ba loại hình tác giả rất khác nhau ấy là sự tôn sùng sự việc đã
rồi và thiên về những sự khái quát hóa làm yên tâm mọi người. Tất cả các
tác giả ấy không có sức để vươn lên chống lại chủ nghĩa tư bản nước mình.
Họ lại càng phải dựa vào một cuộc cách mạng của nước ngoài, vả chăng đã
được lắng dịu. Trước cuộc cách mạng Tháng mười và nhiều năm sau đó,
không một ai trong họ, không một ai là bậc tiền nhân tinh thần của họ, đã tự
hỏi một cách nghiêm chỉnh chủ nghĩa xã hội có thể đến thế gian này bằng
con đường nào. Họ lại càng dễ dàng nhận ra chủ nghĩa xã hội trong những
gì đang diễn ra ở Liên xô, điều đó đem đến cho họ dáng dấp những con
người tiến bộ đi với thời đại và một thứ sức mạnh tinh thần mà không ràng
buộc họ với cái gì cả. Tác phẩm của họ, một thứ tác phẩm của trầm tư và
chiêm ngưỡng, mang sắc thái lạc quan, hoàn toàn không có sức công phá,
chỉ thấy được những điều phiền nhiễu ở trong quá khứ, làm yên tâm cân
não người đọc đang sẵn sàng chào đón. Tự nhiên hình thành một trường
phái quốc tế có thể gọi là trường phái của “Chủ nghĩa bônsêvích dùng cho
giai cấp tư sản sáng suốt” hoặc trong một nghĩa hẹp hơn, trường phái của
“Chủ nghĩa xã hội của những du khách cấp tiến.”
Chúng tôi không nghĩ đến việc tranh luận với những tác phẩm kiểu ấy, bởi
vì chúng không tạo ra những cơ hội nghiêm chỉnh để tranh luận. Các vấn đề
kết thúc ở chỗ trong thực tế nó chỉ mới bắt đầu. Mục tiêu của công trình
