CUỘC CÁCH MẠNG BỊ PHẢN BỘI - Trang 67

máy độc lập đối với quần chúng, Quốc tế cộng sản chỉ còn có việc tuyên bố
chủ nghĩa xã hội là “chính quyền quan liêu, cộng thêm một phần ba điện
khí hóa tư bản chủ nghĩa”. Định nghĩa ấy sẽ đúng như chụp ảnh, nhưng chủ
nghĩa xã hội có quá ít chỗ đứng trong đó.
Tháng mười một năm 1935, trong bài diễn văn đọc trước những
người thợ stakhanôvit, Stalin, thể theo mục đích thực tiễn của cuộc họp
này, đột nhiên tuyên bố: “Tại sao chủ nghĩa xã hội có thể thắng, phải thắng
và tất yếu sẽ thắng hệ thống tư bản chủ nghĩa? Bởi vì nó có và có thể có
một năng suất lao động cao hơn”. Nói như thế, Stalin đã vô tình gạt bỏ nghị
quyết của Quốc tế cộng sản vừa đưa ra cách đấy ba tháng và cả những lời y
tuyên bố lặp đi lặp lại về vấn đề này. Lần này Stalin nói về “thắng lợi” bằng
động từ tương lai: chủ nghĩa xã hội sẽ thắng hệ tư bản khi sẽ vượt được nó
trong năng suất lao động. Ta thấy đấy, không chỉ các thì cùa động từ mới
thay đổi tùy theo tình huống, các chuẩn mực xã hội cũng biến đổi theo. Và
chắc chắn là người công dân Liên xô không dễ gì theo được “đường lối
tổng quát” ấy.
Cuối cùng, ngày mồng 1 tháng ba năm 1936, trong cuộc nói chuyện
với ông Rôi Hauơc (Roy Howard), Stalin lại cho một định nghĩa mới nữa
về chế độ Xô viết: “Tổ chức xã hội mà chúng tôi đã tạo ra có thể gọi là xô
viết xã hội chủ nghĩa, nó chưa hoàn chỉnh, nhưng xét đến cùng nó là một tổ
chức xã hội chủ nghĩa”. Cái định nghĩa có dụng ý mập mờ ấy, có bao nhiêu
chữ thì hầu như có bấy nhiêu mâu thuẫn. Tổ chức xã hội ở đây được gọi là
“xô viết, xã hội chủ nghĩa”. Nhưng các Xô viết đại diện cho một hình thức
Nhà nước và chủ nghĩa xã hội đại diện cho một chế độ xã hội. Từ góc độ
chúng ta quan tâm, những từ ấy còn xa mới đồng nhất. Nó lại còn đối lập
với nhau là khác, các Xô viết phải dần dần biến đi trong chừng mực tổ chức
xã hội trở thành xã hội chủ nghĩa. Cũng như những dàn giáo phải dỡ đi khi
cái nhà đã xong. Stalin có cho thêm một hiệu đính: “Chủ nghĩa xã hội chưa
thật sự hoàn chỉnh”. “Chưa hoàn chỉnh” nghĩa là thế nào? Khoảng 5% hay
75%? Người ta không nói với chúng ta điều đó, cũng như người ta tránh
không nói với chúng ta phải hiểu cái “đáy” của xã hội xã hội chủ nghĩa là
gì? Là các hình thức sở hữu hay là kỹ thuật? Sự mờ tối của định nghĩa này