chúng tương tự những phạm trù mà chúng ta dùng để suy nghĩ, thì đấy là
nơi mà lịch sử không còn thuộc lịch sử nhân loại. Và chính xác tại điểm đó,
và chỉ tại điểm đó, các lí thuyết tổng quát của lĩnh vực khoa học xã hội
không còn hợp lệ nữa. Do lịch sử [loài người] và lí thuyết xã hội đều dựa
trên cùng loại tri thức về sự vận hành của tâm trí con người, dựa trên cùng
khả năng hiểu biết về những con người khác, nên phạm vi bao quát của
chúng nhất định có chung đường biên giới. Các định đề cụ thể của lí thuyết
xã hội có khả năng chẳng có ứng dụng nào hết tại những thời điểm [lịch sử]
nhất định bởi vì sự kết hợp giữa các phần tử mà các định đề này tham chiếu
đến không xảy ra
. Tuy nhiên, ngay cả như thế thì chúng vẫn đúng.
Không có những lí thuyết khác nhau cho những thời đại khác nhau, dù là
tại những thời điểm khác nhau một số bộ phận khác nhau của cùng hệ
thống lí thuyết có thể được viện đến để giải thích những thực tế quan sát
được, chẳng hạn như các tổng quát hóa về ảnh hưởng của các mức nhiệt độ
rất thấp tới sự phát triển của cây cối có thể không liên quan gì đến khu vực
nhiệt đới nhưng vẫn đúng. Bất kì phát biểu lí thuyết đúng nào về các ngành
khoa học xã hội sẽ không còn hợp lệ nữa tới chừng nào mà lịch sử không
còn là lịch sử nhân loại. Nếu chúng ta hình dung ra ai đó đang quan sát và
ghi nhận các hoạt động của một chủng loài khác, cái chủng loài mà bản
thân anh ta và chúng ta không thể lí giải, thì các ghi nhận của anh ta theo
một nghĩa nào đó sẽ phải là lịch sử, chẳng hạn lịch sử về một bầy kiến. Thứ
lịch sử như vậy sẽ phải được viết dưới dạng các khái niệm thuần túy khách
quan, vật lí. Đấy sẽ phải là loại lịch sử tương ứng vối loại lí tưởng của chủ
nghĩa thực chứng, chẳng hạn một bản cách ngôn mà người quan sát từ một
hành tinh khác viết về loài người. Nhưng thứ lịch sử như vậy sẽ chẳng có
thể giúp chúng ta hiểu bất cứ sự kiện nào mà nó ghi nhận theo cái nghĩa mà
chúng ta hiểu về lịch sử loài người.
Khi chúng ta nói về con người chúng ta nhất thiết phải ngụ ý đến sự hiện
diện của các phạm trù tâm trí quen thuộc nhất định. Đấy không phải là các
khối thịt có hình thù nhất định nào đó, đấy cũng không phải là bất kì đơn vị
nào thực hiện các chức năng xác định mà chúng ta có thể định nghĩa thông
