sự hiện thân của nó trong những biểu tượng mà chúng ta sử dụng nhưng
không hiểu ý nghĩa, trong những thói quen và tập tục, trong các dụng cụ và
khái niệm
, giúp cho con người trong xã hội luôn có thể thu lợi từ một
khối lượng tri thức mà chẳng được anh ta cũng như ai đó khác sở hữu hoàn
toàn. Nhiều sản phẩm vĩ đại mà con người đạt được lại không phải là kết
quả của tư duy được định hướng có ý thức, và lại càng không phải là sản
phẩm của nỗ lực phối hợp có chủ đích giữa nhiều cá nhân với nhau, mà là
của một quá trình tại đó cá nhân có tham gia nhưng lại không bao giờ có
thể hiểu rõ phần đóng góp của mình là gì. Những sản phẩm đó đúng là vĩ
đại hơn bất kì sản phẩm của cá nhân nào bởi chúng là kết quả của sự kết
hợp khối tri thức sâu rộng hơn khối lượng tri thức mà một bộ óc cá nhân có
thể nắm bắt.
Đáng tiếc là những người đã nhận ra điều này lại thường rút ra kết luận
rằng những vấn đề nêu ra hoàn toàn chỉ là những vấn đề có tính chất lịch
sử, và vì thế họ tự tước đoạt đi của chính mình phương pháp phản biện hiệu
quả những quan điểm đối nghịch. Thực ra, như chúng ta đã thấy, đa phần
nỗ lực của “trường phái lịch sử” thế hệ trước cơ bản là sự phản ứng chống
lại kiểu chủ nghĩa duy lí sai lầm mà chúng ta đang thảo luận. Nếu nó đã
thất bại, đó là bởi vì nó coi việc giải thích những hiện tượng này hoàn toàn
như là một loại công việc liên quan đến sự kiện ngẫu nhiên xảy ra trong
thời gian và không gian, và khước từ một cách có hệ thống việc triển khai
phân tích logic cái quá trình mà nếu thiếu nó chúng ta không thể có được
câu trả lời. Chúng ta không cần quay trở lại vấn đề đã được thảo luận này.
Dù lời giải thích cho cách thức các bộ phận của tổng thể xã hội phụ thuộc
lẫn nhau thường ở dưới dạng xem xét căn nguyên, nó rất giống “lịch sử
phác đồ” (schematic history), cái mà các nhà lịch sử thực thụ hoàn toàn có
lí khi từ chối thừa nhận rằng đó là lịch sử thực sự. Nó sẽ đề cập tới, không
phải hoàn cảnh cụ thể của một quá trình đơn lẻ nào đó, mà chỉ tới những
bước thiết yếu nhất để tạo ra một kết quả cụ thể, tới một quá trình mà ít
nhất trên nguyên tắc có thể được lặp lại ở những địa điểm khác hoặc thời
điểm khác. Như mọi giải thích đúng đắn, nó phải được thể hiện bằng những
