IV
Trong Catéchisme des industriels, tác phẩm truyền bá học thuyết này
một cách sâu rộng hơn, Auguste Comte đã đóng góp phần thứ ba, một mục
quan trọng với nhan đề Planfor the Scientific Operations Necessary for
Reorganizing Society [Kế hoạch cho những hoạt động khoa học cần thiết
nhằm tái tổ chức xã hội]
, và hai năm sau (1824) phần này đã được
chính Comte tái bản dưới một nhan đề thậm chí còn nhiều tham vọng hơn,
System of Positive Policy [Hệ thống chính sách thực chứng] - “một tiêu đề
có phần chưa chín muồi nhưng đã phần nào phác họa phạm vi” đằng sau
những nỗ lực của ông, như Comte từng nói sau đó 30 năm. Nó là một tiểu
luận ngắn nhất trong toàn bộ các tác phẩm mà chúng ta quan tâm ở đây.
Trong lần ra mắt đầu tiên này, “hệ thống thực chứng” không khác gì là
một bài trình bày lại xuất chúng về học thuyết của Saint-Simon
. Comte
vẫn tiếp tục mang theo lòng thù hận của ông đối với những giáo lí về sự tự
do tín ngưỡng (liberty of conscience), trở ngại lớn đối với việc tái tổ chức
xã hội. Giống như trong thiên văn học, vật lí, hóa học và triết học, một thứ
gọi là sự tự do tín ngưỡng hoàn toàn không tồn tại
, vì thế thực tế nhất
thời này sẽ biến mất một khi chính trị học được nâng lên ngang tầm với
một ngành khoa học tự nhiên, và khi một học thuyết đúng đắn và cuối cùng
được thực sự hình thành. Ngành khoa học mới này của vật lí xã hội (social
physics), cái tên dùng để gọi công việc nghiên cứu sự phát triển tập thể của
loài người, thực sự là một nhánh của sinh lí học, hay bộ môn nghiên cứu
con người ở mức độ tổng quát nhất. Nói cách khác, lịch sử về quá trình văn
minh hóa không gì khác chính là kết quả và sự bổ sung không thể thiếu của
lịch sử tự nhiên của con người. Chính trị học vì thế sẽ trở thành một ngành
khoa học thực chứng phù hợp với nguyên lí ba giai đoạn, nguyên lí giờ đây
được phát biểu ở dạng thức cuối cùng: “Mỗi một ngành tri thức nhất thiết
