không cho ông sống. Lấy hết sức lực cuối cùng, ông chỉ có thể lật người, úp
mặt xuống đất, đưa hai tay lên che mái đầu già nua của mình lại. Ông hình
dung, những người lính của quân đội liên bang sẽ mở cửa máy bay ra, nhìn
ông cười hô hố, thậm chí nhổ bọt nữa. Thậm chí ông còn có cảm giác, một
bãi nước bọt rơi trúng vào cái gáy rụng hết tóc của ông. Ông cảm thấy rất
rõ điều đó, chỉ có điều ông không thể nhấc đầu lên hay làm cái gì đó. Ông
không còn sức mạnh, nghị lực, ý chí, không còn mong muốn gì nữa. Ông
đã kiệt hết sinh lực… Ông chỉ có thể ứa nước mắt, rồi sau đó tuyệt vọng
khóc than, ấn cái mũi dài của mình vào đống bùn của mảnh đất quê
hương… Trong lúc đó thì họ vẫn tiếp tục ép ông nằm bẹp dưới đất bằng
chiếc cánh quạt, còn nhạo báng ông một lát nữa, nhưng vì lòng nhân đạo và
phẩm chất cao đẹp của quân đội nên họ đã không bắn một ông già…
Khi những chiếc trực thăng bay đi, Goisum mới tìm được ông Tsanka
vẫn còn nằm nguyên trong tư thế đó. Goisum đỡ ông ngồi dậy, tìm nhặt
trên mặt đất bẩn chiếc mũ lông cao và cặp kính của ông. Cả hai chậm chạp
lê trên con đường xuống ngôi làng bỏ hoang.
Phải khó khăn lắm ông Tsanka mới về được đến nhà mình. Cả người
ông đau như dần, còn trong lòng, có một cái gì đó đang diễn ra rất khó lý
giải và hỗn loạn. Một con người đã được tôi luyện qua những thử thách và
tai ương nặng nề, vững vàng như thế, vậy mà có cảm giác như tinh thần
ông đã bị bẻ gãy hoàn toàn. Ông đã sống sót sau những thất bại đau đớn và
những mất mát không gì bù đắp nổi. Chẳng những thế, dân tộc ông đã bị ép
phải rời khỏi mái ấm tổ tiên, rồi thêm vào đó một điều khủng khiếp nữa là
nguồn nước đã bị cạn khô. Nhưng nỗi thống khổ chưa phải đã hết. Vào cái
tuổi xế bóng, ông còn bị đè xuống bùn, bị cười nhạo và nhổ vào đầu. Sống
thế đã đủ chưa! Mà cũng có thể chúng là con cháu của các đồng đội và bạn
bè cũng nên?
Với những ý nghĩ cay đắng đó, ông Tsanka mặc cả quần áo bẩn lên
phản nằm, mệt mỏi nhanh chóng chìm vào giấc ngủ.
