5.Nạn nhân của nhau
Khối hình nón trắng rực sáng vươn khỏi những khu rừng trồng cam bên cạnh
con đường duyên hải phía bắc Acre. Nó trông giống cái ống khói, hay có khi lại
là một kiểu cách tân của một tháp ziggurat xoắn ốc ở vùng Lưỡng Hà.
Cấu trúc đặc biệt này chính là Yad Layeled, đài tưởng niệm những trẻ em Do
Thái bị sát hại trong cuộc tàn sát người Do Thái của Đức Quốc xã. Sừng sững
đứng bên cống dẫn nước cổ kính của Thổ Nhĩ Kỳ, nó như hữu ý đối chọi một bên
là máng nước đem lại sự sống với bên kia là biểu tượng của sự chết. Ấn tượng
kiến trúc được tô đậm nét bằng bờ dốc xoắn ốc, thay vì vươn lên đến chỗ kết hợp
với chốn trời cao, thì lại đổ xuống chốn tối tăm của trái đất.
Những thiếu nhi đến tham quan nơi đây lần đầu tiên thường ngồi trong lòng
khối tháp hình chóp lung linh huyền ảo ấy, được trang trí những hình ảnh bằng
kính màu- dựa theo những nét vẽ nguệch ngoạc của các trẻ em trong trại tập
trung Theresienstadt. Những hình ảnh này cuốn hút chúng vào lòng cơn lốc tràn
ngập những âm thanh của những đứa trẻ từ quá khứ vọng về và những khúc phim
video ghi lại hình ảnh những người sống sót nay đã lớn đang hồi tưởng những
kinh nghiệm đã từng trải qua khi còn nhỏ. Những vị khách bé nhỏ này len lỏi qua
một mô hình tái tạo các ghetto, rồi trượt xuống theo những đường ray để nhắc lại
chuyến tầu lao về những trại tử thần; chúng không bao giờ thấy được gì nằm sau
khúc quanh cho đến khi lọt vào một cái giếng trời tối đen, phập phù một ngọn lửa
vĩnh cửu để tưởng nhớ những người đã bị sát hại trong cuộc tàn sát người Do
Thái.
Yad Layeled là công trình phụ cận mới nhất của viện bảo tàng và trung tâm
tư liệu của Khu kiều dân biên phòng Lohamei ha-Getaot, vốn là khu của các
Chiến binh Ghetto, được thành lập bởi các cựu chiến binh của Ghetto Warsaw đã
nổi dậy chống bọn Đức Quốc xã năm 1943. Khi tụ họp lại nơi đây thành một khu
kiều dân biên phòng, những thành viên ấy không chỉ có ý định tham gia vào công
việc tiên phong xây dựng quốc gia mới mà còn muốn trở thành một tượng đài
