Ả Rập. Những người Do Thái tha hương nay đã tìm thấy một quê hương, trong
khi những người Palestine vô gia cư nay còn lang thang khắp vùng Trung Đông.
Người ta không cần "cân đều chia bằng" hai nỗi khốn khổ ấy. Sự hủy diệt
của Shoah thuộc về một thế giới sự dữ khác hẳn với sự truất hữu người Palestine
ở Nakba. Đối với mọi sự việc khủng khiếp xảy ra trong những thập niên xung
đột, người Do Thái đã không hề thả hơi ngạt giết hại người Palestine. Thế mà hai
nỗi khốn cùng ấy cứ xoắn lại với nhau không sao gỡ ra được. Chúng cùng là
thành phần của một bức tranh cẩn sắc mô tả cuộc xung đột với Palestine. Nếu
người Do Thái là nạn nhân của Đức Quốc xã, thì người Palestine, trong nhiều
phương diện, chính là những nạn nhân của những nạn nhân kia. Đối với mỗi bên,
sự chân thương lại là từng phút giây trong lịch sử của mình, và ký ức về thảm
kịch nằm ngay trong lòng bản sắc dân tộc. Nó dẫn đến một tâm trạng thường là
buồn bã, uất ức và u tối - đôi khi nhuốm mầu u uất - chất chứa mặc cảm phẫn nộ
(tự cho mình có quyền phẫn nộ chính đáng). Những vết thương toang hoác chẳng
còn đâu chỗ trống cho tính hài hước tự biếm.
Suốt nửa thế kỷ tranh luận giữa Israel-Ả Rập vừa qua, mỗi bên đều đã giảm
thiểu, làm ngơ hay bóp méo những nỗi đau của bên kia để từ chối quyền tồn tại
của bên kia với tư cách là một dân tộc. Trong cuộc đấu tranh giành đất Palestine,
cả người Do Thái lẫn người Palestine đều không chỉ chiến đấu giành quyền ai là
người sở hữu đất đai lâu đời nhất mà còn luôn tranh cãi xem ai đã phải chịu đựng
đau khổ nhất.
Đối với nhiều người Israel, thái độ sẵn sàng hạ thủ của người Palestine đã
làm cho họ nghĩ rằng người Palestine là hiện thân ngày nay của bọn Đức Quốc
xã. Năm 1982, sau khi Lực lượng Phòng thủ Israel phá hủy tổng hành dinh của
Arafat tại Beirut, Thủ tướng Meachem Begin đã viết thư cho Tổng thống Mỹ
Ronald Reagan rằng ông ta cảm thấy mình cứ như vừa gởi quân tiến vào Berlin
để tiêu diệt Hitler trong boongke của hắn.
Người Palestine thường coi cuộc tàn sát người Do Thái như là một thứ công
cụ tuyên truyền, được sử dụng để ngăn chặn các khát vọng dân tộc của họ. Họ
luôn bác bỏ bằng đủ luận điệu cho rằng nạn tàn sát ấy không hề xảy ra, hay tầm
