Xa-sa ở Pê-téc-bua có nghĩ tới chuyện đó không? Hay là Xa-sa xa lạ
với chính trị và chỉ nghiên cứu khoa học thôi? Vô-lô-đi-a không biết. Những
sự việc xảy ra ở Pê-téc-bua ngày mồng 1 tháng Ba năm 1887 đối với Vô-lô-
đi-a, đối với bà mẹ, ngay cả đối với A-nhi-a là người rất thân với Xa-sa,
thường xuyên gặp Xa-sa ở Pê-téc-bua, - những gì xảy ra đối với tất cả,
chẳng khác nào một tiếng sầm giữa bầu trời trong sáng.
Trong lớp đang là giờ học cuối cùng. Các học sinh lớp tám lắng nghe
thầy giáo giảng bài.
Hồi chuông tan học vang lên. Thầy giáo bước ra khỏi lớp. Còn học sinh
thì thu xếp sách vở. Mọi chuyện đều bình thường. Nhưng đã có người đứng
đợi Vô-lô-đi-a ở cạnh trường trung học.
- Cô Vê-ra Va-xi-li-ép-na bảo tới gặp cô ngay!
Vê-ra Va-xi-li-ép-na Ca-sca-đa-mô-va là cô giáo, bạn rất thân của cha.
Vô-lô-đi-a chạy ngay tới đó.
Vê-ra Va-xi-li-ép-na, khuôn mặt nhợt nhạt, cặp môi run run, đưa cho
Vô-lô-đi-a xem bức thư.
Thư gửi từ Pê-téc-bua. Trong thư báo tin ngày mồng 1 tháng ba một
nhóm sinh viên mưu sát Nga hoàng Đệ Tam. Cuộc mưu sát đã không thành.
Tất cả sinh viên đều bị bắt. Trong đó có A-lếch-xan
Đọc xong bức thư, Vô-lô-đi-a đứng lặng đi hồi lâu không nói được lời
nào. Xa-sa! Anh ruột. Xa-sa thông minh, tài giỏi của chúng ta, có dáng
người mảnh dẻ, cặp mắt to hay đăm chiêu! Cái gì sẽ xảy ra với anh?
Cần phải chuẩn bị tinh thần cho mẹ. Nói với mẹ như thế nào về chuyện
Xa-sa bị bắt đây? Và cả A-nhi-a cũng bị bắt nữa.
Ông bố mất mới được hơn một năm. Bà mẹ vẫn còn đang để tang ông
bố. Bà không khóc, không lẩn trốn vì đau khổ, chỉ gầy rộc hẳn đi. Bà mặc
chiếc áo dài đen, trông nghiêm nghị, đau đớn đến nỗi Vô-lô-đi-a cảm thấy
nhức nhối trong lòng. Bà dặn các con ở nhà làm gì, sống ra sao. Còn chính
bà sửa soạn đi Pê-téc-bua. Phải mau mau tìm kiếm xe ngựa đi Xư-dơ-ran,
tím kiếm người bạn đường, vì từ Xim-biếc thường có xe đi Xư-dơ-ran.
Vô-lô-đi-a đi khắp nhà này đến nhà khác, tìm đến những nhà đang có
người sửa soạn đi Xư-dơ-ran và nài xin: “Cho mẹ cháu đi cùng với!”
