côn trùng bé nhỏ bị giết chết đến đó. Thái tử nhìn thấy vô số loài sâu bọ
khác bò lui bò tới hỗn loạn trong cảnh tổ ấm của chúng bị tàn phá.
Thái tử cũng nhận biết rằng chim chóc không còn hót ca vui vẻ nữa. Chúng
đang liên tục tìm kiếm thức ăn, bay sà xuống để mổ gắp những con sâu sợ
hãi. Và nhiều chim nhỏ hơn lo lắng sợ đàn diều hâu và các chim lớn
khácđang đói ăn bay lượn vòng quanh bên trên chúng.
Thái tử chứng kiến những con bò làm việc khổ nhọc đang cố gắng kéo chiếc
cày nặng nề trên thửa ruộng. Bác nông phu quất những làn roi làm phồng da
đau đớn trên lưng con bò. Và người nông dân cũng lao động cực nhọc. Như
loài vật, thân hình chai cứng và sạm nắng mặt trời của ông ta cũng nhễ nhại
mồ hôi.
Thái tử suy nghĩ: “Ðó là vòng luân hồi khổ đau. Người nông dân, những con
vật của ông ta, các loài chim chóc, côn trùng - chúng làm việc suốt ngày
mong tìm cuộc sống hạnh phúc, đầy tiện nghi và có đủ miếng ăn. Nhưng kỳ
thực, chúng đang thường xuyên giết chóc, tự hủy diệt mình và sát hại lẫn
nhau! Ta cảm thấy quá tội nghiệp cho cuộc sống trần gian làm sao”.
Lòng thái tử ngập tràn tình thương bao la đối với những sinh vật bất hạnh
này. Thái tử không muốn nhìn thấy chúng khổ đau. Người tìm đến một nơi
bóng mát ngồi dưới cây hồng táo và bắt đầu chú tâm thiền định suy tưởng
đến mọi cảnh vật mà thái tử đã chứng kiến. Khi thái tử quán chiếu sâu xa
thấu suốt bản chất của sự khổ mà người đã thấy, tâm thức thái tử càng trở
nên yên lặng và định tĩnh. Thái tử cảm thấy tâm mình hoàn toàn vắng lặng
mà trước đây chưa từng có được.
Với tâm thanh tịnh, giờ đây thái tử bắt đầu quán tưởng: “Mọi chúng sanh
đều mong tìm hạnh phúc. Nhưng hầu hết đều bị che lấp bởi vô minh và ái
dục khiến họ thấy cuộc đời không có gì khác ngoài sự khổ đau. Sự lo âu,
phiền muộn, đói nghèo, già, bệnh và chết–đây là những phần thưởng mà con
người nhận lãnh trong cuộc sống trầm luân của họ!
“Giờ đây, ta đã nhận thức rõ điều đó, ta không còn thích sống trong thế giới
dục lạc nhỏ bé và luôn thay đổi này. Ta phải đi tìm chân lý mà nó sẽ mang
lại cho ta niềm vui và sự an lạc vĩnh cửu. Nhưng làm sao ta có thể an lòng
chỉ biết tìm sự giải thoát khổ đau cho riêng mình? Ta phải tìm ra con đường
cứu độ cho mọi chúng sanh khác nữa. Những người ấy đều thân thiết với ta,
và họ đang quá khổ đau! Ta phải đi tìm ra con đường chấm dứt sự đau khổ
này và chia xẻ sự giải thoát đó với những người khác”.
