quá vô dụng và khó chịu, tôi đã xoay xở đáp được tàu thủy đi New York với
những gì còn sót lại: một số bài thơ, bài báo tôi viết trước đó, một đống trang tính
tích phân khó nhằn liên quan đến chiếc máy bay trong tưởng tượng của tôi. Trong
chuyến hành trình, hầu hết thời gian tôi ngồi ở đuôi tàu chờ cơ hội cứu người rơi
xuống nước, mà chẳng mảy may suy nghĩ rằng mình đang ngồi ở nơi cực kỳ
nguy hiểm. Sau này, khi đã hấp thụ được một ít tính thực tế của người Mỹ, tôi
rùng mình khi hồi tưởng lại và kinh ngạc khi thấy trước đây mình điên quá
chừng.
Cuộc gặp với Edison là sự kiện đáng nhớ trong cuộc đời tôi. Tôi đã rất ngạc
nhiên trước con người tuyệt vời này, dù không có lợi thế từ nhỏ, cũng không
được đào tạo khoa học, nhưng ông đã đạt được nhiều thành tựu. Tôi thì học cả tá
ngôn ngữ, nghiên cứu văn chương nghệ thuật, và đã trải qua những năm tháng
đẹp nhất đời mình trong thư viện, đọc hết thảy mọi thứ có trong tay, từ Principia
của Newton đến các tiểu thuyết của Paul de Kock. Hồi trước, tôi cảm thấy mình
đã phí hoài cuộc đời với những thứ ấy, nhưng sau này tôi nhận ra rằng đó chính là
những việc hay ho nhất, giúp tôi có được lợi thế về sau.
Chỉ trong vài tuần, Edison đã tin tưởng tôi. Chuyện là vầy: Chiếc S.S.
Oregon (tàu hơi nước chở khách nhanh nhất tại thời điểm đó) bị hỏng cả hai máy
đèn, và phải hoãn chuyến. Vì cấu trúc thượng tầng được xây dựng sau khi lắp đặt
máy, nên không thể gỡ máy ra được. Tình hình rất khó, và Edison bực mình lắm.
Vào buổi tối, tôi lấy các dụng cụ cần thiết và lên tàu, lại qua đêm. Các máy phát
điện đang trong tình trạng xấu, có nhiều chỗ đoản mạch và đứt, nhưng với sự hỗ
trợ của thủy thủ đoàn, tôi đã sửa thành công. Lúc 5 giờ sáng, khi đang đi dọc theo
Đại lộ Thứ Năm đến xưởng làm, tôi đã gặp Edison cùng với Batchelor và một vài
người khác đang về nhà để ngủ. Thấy tôi, ông chỉ và bảo: “Anh chàng người
Paris này chạy rông suốt đêm qua.” Khi tôi nói với ông rằng tối qua tôi ở tàu S.S.
Oregon và đã sửa xong cả hai máy, ông nhìn tôi trong im lặng rồi bước đi không
nói thêm một lời. Nhưng khi ông đã đi một quãng xa tôi nghe ông nhận xét,
“Batchelor này, anh chàng được đấy.”
Kể từ lúc đó trở đi, tôi hoàn toàn tự do chỉ đạo công việc. Trong gần một
năm trời, giờ giấc làm việc thường xuyên của tôi là từ 10:30 sáng cho đến 5:00
sáng hôm sau, không có một ngày ngoại lệ nào. Edison nói với tôi: “Từ trước tới
nay tôi đã có nhiều trợ lý làm việc rất chăm chỉ, nhưng anh thì vô địch.”
