Người ta nói rằng thậm chí Che còn có quan hệ với một số phần tử
Trotsky. Khi đó ông có nhận thấy điều này không?
Ồ không, không có chuyện đó đâu. Để tôi cho ông biết thực sự Che là
người như thế nào. Như tôi đã nói, Che đã được giáo dục rất sâu sắc về mặt
chính trị. Anh ấy đã tự mình tìm đọc và nghiên cứu các tác phẩm về học
thuyết Cách mạng của Marx, Engels và Lênin... Anh ấy là một người Mác
xít. Tôi không bao giờ nghe thấy anh nói gì đến Trotsky. Anh ấy bảo vệ
Mác, anh ấy bảo vệ Lênin, và anh ấy công kích Stalin - đúng hơn là anh ấy
phê phán tệ sùng bái cá nhân, những sai lầm của Stalin... Nhưng thật sự là
không bao giờ tôi nghe thấy anh ấy nói về Trotsky. Anh ấy là một người
Lêninít và độ nào đó, anh ấy cũng công nhận những công lao của Stalin -
ông biết đấy, đáng kể nhất là công lao công nghiệp hóa Liên Xô, cùng một
số công lao khác.
Trong thâm tâm tôi còn phê phán Stalin nhiều hơn cả Che, nhất lầ khi
tôi biết những sai lầm mà Stalin đã phạm phải. Theo quan điểm của tôi,
chính ông là người phải chịu trách nhiệm về việc Liên Xô bị bộ máy chiến
tranh hùng mạnh của Hitler xâm lược, trong khi các lực lượng Xô viết hầu
như hoàn toàn bị bất ngờ. Stalin còn phạm phải nhiều sai lầm nghiêm trọng
khác - ai cũng biết về việc ông lạm dụng quyền lực, đàn áp những người
không vừa ý, rối tính cách thất thường của ông, bệnh sùng bái cá nhân. Mặc
dù vậy ông cũng có công lao vô cùng to lớn trong việc công nghiệp hóa đất
nước, nhất là với việc chuyển ngành công nghiệp quân sự của Liên Xô về
Siberia - đó chính là những yếu tố góp phần quyết định vào việc đánh bại
Chủ nghĩa Quốc xã.
Vì vậy, khi phân tích vấn đề này, bao giờ tôi cũng cân nhắc giữa
những công lao và sai lầm của Stalin, và nhất là sai lầm khi ông tiến hành
thanh lọc đội ngũ sĩ quan cao cấp của Hồng quân vì những thông tin xuyên
tạc của Đức Quốc xã - chính điều đó đã làm suy yếu Hồng quân ngay trước
khi phát xít tấn công.
Stalin đã tự tước vũ khí của mình.
Ông đã tự tước bỏ vũ khí của mình, ông đã làm suy yếu chính mình,
và sai lầm nữa là ông lại đi ký một Hiệp ước khủng khiếp với quân Đức, tức
