chính tại đây Che đã bị bắt.
Ông ấy và ông đã ở cùng nhau trong tù?
Vâng, chúng tôi ngồi tù cùng nhau suốt gần hai tháng trời. Và chính
tại đó anh ấy đã gây cho chúng tôi một rắc rối! Khi chúng thẩm vấn Che và
hỏi anh, “Anh có phải là người Cộng sản không?” “Đúng, tôi là một người
Cộng sản”, anh ấy trả lời. Và thế là báo chí Mêhicô băt đầu ầm ầm đăng tin
chúng tôi là một tổ chức cộng sản, rằng chúng tôi đang “âm mưu phá hoại
nền dân chủ” ở châu Mỹ latinh và tôi cũng không nhớ là còn nhiều chuyện
động trời như thế nào nữa... Chúng đưa Che ra trước Công tố viên, tay
Công tố viên trực tiếp thẩm vấn Che, và thậm chí Che còn bắt đầu tranh
luận về bệnh sùng bái cá nhân, tức là anh ấy phê phán Stalin. Hãy thử hình
dung cảnh Che đang tham gia vào một thảo luận triết học với Cảnh sát,
Chưởng lý Tòa án và đại diện cơ quan nhập cư về những sai lầm của Stalin!
Câu chuyện xảy ra vào tháng 7 năm 1956, thì từ tháng 2 năm đó
Khrushchev đã bắt đầu phê phán Stalin
[144]
. Tất nhiên là Che bê nguyên
những bản kiểm điểm chính thứci hội Đảng Liên Xô. Che đã phát biểu như
thế này, “Đúng, chính xác, họ đã mắc những sai lầm chết người, trong
chuyện này, chuyện kia”, và anh ấy khăng khăng bảo vệ Học thuyết Cộng
sản và những tư tưởng Công sản của mình. Cứ nghĩ mà xem! Khi đó anh ấy
lại đang là công dân Argentina nên mọi chuyện càng trở nên rắc rối hơn.
Tôi thực sự tin rằng trong những hoàn cảnh như vậy, khi toàn bộ phong trào
đang bị đe dọa nghiêm trọng, thì cách tốt nhất là phải tìm cách đánh lạc
hướng kẻ thù. Nhưng cũng không thể trách Che, vì dù sao anh ấy cũng đã
chịu tác động rất sâu sắc bởi những văn kiện và tài liệu Cộng sản. Và cuối
cùng điều đó cũng không ngăn anh ấy sang Cuba với chúng tôi.
Thực tế là Che và tôi là những người cuối cùng được phóng thích. Mà
theo tôi nhớ thì tôi còn được ra trước anh ấy vài ngày. Chính Lazaro
Cardenas
[145]
đã can thiệp và bào chữa cho những tù nhân Cuba, chính sự
quan tâm, lo lắng, mà ông ấy thể hiện đã góp phần vô cùng to lớn vào việc
chúng tôi được trả tự do. Tên tuổi của ông được nhân dân kính trọng, và sức
mạnh lương tâm của ông đã mở toang cánh cửa nhà tù giam giữ chúng tôi.
