băn khoăn hay hỏi han gì cả - người của chúng tôi quả là những “chuyên
gia khi cải trang cho anh ấy, biến đổi anh ấy hoàn toàn
[211]
. Che tới ở một
nơi thuộcỉnh Pinar del Río, một khu vực miền núi, tại đây có một ngôi nhà,
một trang trại nhỏ tên là San Andres. Đó chính là noi anh ấy tổ chức biệt
đội của mình; anh ấy dành trọn mấy tháng liền cho việc huấn luyện khoảng
mười lăm đồng chí sẽ lên đường cùng với mình. Che tự chọn những người
mà anh ấy muốn. Đây cũng là nơi mà vợ con Che gặp anh ấy lần cuối cùng.
Tôi cũng tới đó thăm anh ấy.
Đó là nhũng người sẽ tham gia cùng Che trong Chiến dịch Bolivia?
Một số người trong đó là những chiến sĩ du kích kỳ cựu từng tham gia
cùng chúng tôi trên vùng núi Sierra; những người còn lại thì đã chiến đấu
cùng anh ấy ở Công gô
[212]
. Anh ấy trực tiếp nói chuyện với từng người
một. Tôi có bày tỏ sự nghi ngại của mình về một vài người, tôi bảo họ,
“Nghe này, đừng có làm chuyện này, chuyện kia”. Có lần Che định tách hai
chiến sĩ là anh em ruột ra, hai anh em ruột rất gắn bó và thân thiết, thế là tôi
bảo anh ấy: “Đừng tách hai anh em này ra, cứ để họ đi”. Họ là những người
rất xuất sắc
[213]
. Về một người khác, tôi biết khá rõ người này - một
người lính vô cùng dũng cảm, nhưng thỉnh thoảng lại hay vô tổ chức, kỷ
luật.
Tôi có cảnh báo anh ấy về một vài trường hợp. Nhưng tất cả những
người tới Bolivia đều là những chiến sĩ tuyệt vời, trong đó phải kể đến
Eliseo Reyes, “Đại úy San Luis”, mà Che đã viết như thế này khi anh ấy
qua đời: “Chàng Đại úy nhỏ của chúng ta...” Anh ấy trích câu đó từ thơ của
Pablo Neruda - một câu thơ rất hay; nó được ghi trong cuốn nhật ký Bolivia
của anh ấy. Che thực sự yêu quý người chiến sĩ đó. Mà bản thân Che cũng
là một người trong câu thơ đó.
Tất cả những người này đều do Che tự tay lựa chọn, và chúng tôi có
thảo luận về chuyện đó; tôi có đưa ra một vài góp ý, và Che đã bảo vệ cho
một chiến sĩ có những phẩm chất cực kỳ ưu tú mà tôi cũng đã biết nhưng
chỉ hơi băn khoăn là liệu anh ta có đủ tinh thần kỷ luật hay không - kỷ luật
