từ khi chế độ nô lệ bị xóa bỏ tại Cuba năm 1886, mà tính đến nay thì đã là
120 năm.
Chúng tôi phát hiện ra rằng có một mối quan hệ tỷ lệ nghịch giữa
trình độ kiến thức, văn hóa, với tội phạm; vì dụ như trình độ kiến thức, văn
hóa và tỷ lệ tiếp cận giáo dục đại học càng cao thì thì tỷ lệ tội phạm càng
thấp. Trong một đất nước có tới 800.000 chuyên gia và trí thức, theo những
con số thống kê mà chúng tôi tiến hành thực hiện trong các nhà tù và hàng
chục nơi khác, chúng tôi đang dần dần phát hiện ra những quy luật của mối
quan hệ đó.
Trình độ văn hóa càng thấp thì cảng có nhiều người bị đặt ra ngoài
lề phát triển của xã hội, tội phạm và sự phân biệt đối xử cũng càng tăng?
Đúng, thực tế là như vậy. Đó là phát hiện vô cùng quan trọng đối với
chúng tôi, để từ đó chúng tôi chủ ương khuyến khích cho những người
nghèo khổ nhất - những người là con cái của những người trước kia chưa
bao giờ có cơ hội học hành - được vào học ở những trường học tốt nhất,
những ngôi trường mà bạn được nhận vào học hay không là căn cứ vào kết
quả học tập và thi cử công bằng.
Chắc chắn ông sẽ phải ngỡ ngàng nếu biết hiện nay tại Cuba có bao
nhiêu thanh niên trong độ tuổi hai mươi đến ba mươi đang phải ngồi tù -
chúng tôi vẫn đang tiếp tục nghiên cứu về vấn đề này - trong đó số lượng tù
nhân là con cái của các chuyên gia và các trí thức chỉ chiếm chưa đến 2%
tổng số tù nhân, bất chấp thực tế là Cuba có tỷ lệ trí thức và chuyên gia trên
tổng dân số cao nhất nhì thế giới. Nếu ông tới tìm hiểu tình hình thực tế tại
các nhà tù, ông sẽ nhận thấy là phần lớn các tù nhân đều có xuất thân từ
những gia đình bị đặt bên ngoài lề sự phát triển chung của toàn xã hội, đa
phần họ là con cái của những gia đình từng phải chen chúc trong một căn
phòng chật chội, trong những khu ổ chuột bị lãng quên.
Và Cách mạng vẫn chưa thể lảm gì để chấm dứt số phận dường
như không thể tránh khỏi đó của những người này?
Trước hết, chúng tôi đã chấm dứt sự tồn tại của những khu ổ chuột bị
lãng quên. Nhưng vẫn tồn tại tâm lý phân biệt và kỳ thị, và thậm chí là tự
tách mình, trong nhận thức chung của mọi người. Cho dù chúng tôi đã cho
