ước Versailles đã làm cho dân tộc họ lâm vào tình cảnh khốn cùng. Sau thất
bại của họ, sau cuộc chiến chia cắt thế giới giữa các đế quốc, người dân
Đức lại đoàn kết chặt chẽ với nhau. Và họ bầu cử. Đúng, bởi vì Hitler lên
nắm quyền thông qua bầu cử và trở thành thủ tướng, người đứng đầu chính
phủ. Không hề có cuộc đảo chính nào cả. Đúng là năm 1923 ông ta có lãnh
đạo một cuộc nổi dậy ở Munich, một trong những hành động điên rồ, và
ông ta đã bị bắt giam trong một thời gian... Ông ta lãnh đạo đất nước trên cơ
sở cương lĩnh mang nặng tính dân tộc, học thuyết ác độc, lập dị và phân
biệt chủng tộc. Tôi từng ghé thăm Auschwitz năm 1972, và không thể
tưởng tượng nổi tội ác kinh hoàng diễn ra ở đó.
Tội ác của tội ác.
Bốn nghìn năm sau nhân loại vẫn kinh hoàng khi nhớ đến Holocaust
(nạn tàn sát người Do Thái vào thời Hitler), tội ác diễn ra ở Auschwitz và
những khu tập trung tiêu trừ khác...
Mặc dù không có gì có thể so sánh với mối kinh hoàng diễn ra ở
Auschwitz nhưng ngày nay toàn cầu hoá lại gây ra những tội ác lớn lao
đối với môi trường, gây thiệt hại nghiêm trọng, và gây ra những hậu quả
chết chóc cho các thế hệ tương lai. Ông cảm thấy thế nào về vấn đề bảo
vệ môi trường hiện nay?
Ba mươi năm trước không ai nhắc đến những vấn đề mà chúng ta
đang nói hôm nay. Có câu lạc bộ Rome
[273]
ngồi lại với nhau đưa ra những dự báo, nói chuyện về rất nhiều vấn đề trên
cơ sở các số liệu và việc phân tích tỷ lệ lãi suất. Bọn họ bị chỉ trích, người
ta gọi họ là những con người không tưởng, duy tâm... Nhưng họ là những
người nhắc đến chuyện này. Tôi nghĩ không quá ba mươi năm trước đâu.
Vấn đề môi trường đã thu hút được sự chú ý nhất nhanh chóng trong một
phần tư thế kỷ trở lại đây. Và thảm kịch thực sự chính là do thái độ thờ ơ
của chúng ta với những mối hiểm hoạ xung quanh môi trường sống.
Ông có cho rằng người ta không biết, hay không muốn biết, bởi vì
họ không tin tưởng vào khoa học và công nghệ?
