chục nghìn người thuộc tầng lớn tư sản hoặc chí ít thì cũng ủng hộ nó, đã
rời Cuba sang Miami. ách mạng đã đào tạo được khoảng 800 chuyên gia và
các nhà trí thức từ các tầng lớp ít có đặc quyền đặc lợi hơn trong xã hội.
Và chúng tôi đã phát hiện ra điều gì? Chúng tôi phát hiện ra rằng
những người có kiến thức, có văn hóa nhất trong gia đình thường đi học các
trường tốt nhất, bởi vì người ta được nhận vào những trường đó trên cơ sở
nền tảng kiến thức vốn có, và họ cũng là những người có vị trí tốt nhất, có
được những công việc tốt nhất. Còn những tầng lớp, những thành phần sản
sinh ra các nhà lãnh đạo, các nhà quản trị doanh nghiệp, những quan chức
chính trị thì có xu hướng tiếp tục duy trì và kế tục truyền thống đó trong khi
những gia đình ít được học hành thì tự lo cho bản thân gia đình mình -
những đứa trẻ nghèo nhất của những gia đình nghèo, những người bị phân
biệt đối xử nhất trong những gia đình bị phân biệt đối xử.
Không phải tôi có ý nói đến sự phân biệt tầng lớp trên khía cạnh kinh
tế; tôi đang nói đến sự khác biệt về trình độ học vấn liên quan đến nghèo
đói và sự cách ly (so với sự giàu có và truyền thống được học hành). Xây
dựng một xã hội mới khó khăn hơn người ta tưởng rất nhiều, bởi vì có rất
nhiều việc càn phải làm.
Ở xã hội Xã hội chủ nghĩa như chúng tôi đây, sau rất nhiều năm, khi
không còn người mù chữ, khi tất cả người dân đều được học ít nhất là hết
lớp 9, vẫn xảy ra hiện tượng những thành phần có đặc quyền đặc lợi hơn chỉ
quan tâm đến chính mình, còn những thành phần khác thấp kém hơn thì tự
lo cho mình.
Sau năm 1959, chúng tôi thay đổi toàn bộ hệ thống giáo dục. Không
còn nạn mù chữ, không còn những trẻ em không được đến trường, nhưng
ngay cả ở các trường phổ thông cũng như các trường đại học vốn tiếp nhận
học sinh theo hồ sơ học tập và các kỳ thi, vẫn có sự khác biệt giữa các thành
phần xã hội, vẫn có thành phàn có nhiều lợi thế hơn các thành phần khác,
vẫn có những người da đ da trắng, những người Tây Ban Nha lai thổ dân
Mỹ xuất thân từ những gia đình nghèo khổ nhất trong các gia đình nghèo
khổ như trong thời tư bản chủ nghĩa. Mức độ giáo dục của bố mẹ, thậm chí
cả khi chúng tôi đã tiến hành cách mạng, vẫn có ảnh hưởng rất lớn đến sự
