cao nữa vì tự nó sẽ xẩy đến một khi dân tộc Ấn thực hiện được cuộc cách-
mạng tinh-thần. Bởi thế, người Ấn sẽ từ chối không hợp-tác với người Anh,
song sẽ tránh không dùng bạo-lực.
Nhiều người Ấn không tán thành chính-sách của Cam-Địa, song họ
phục ông và quý ông, lại phải công nhận ảnh-hưởng lớn lao của ông trên
quần chúng, nên đành khuất-phục trước ý kiến ông. Song, họ lấy làm lạ là
tại sao ông chưa ra lệnh phát-động phong-trào bất hợp-tác trên toàn cõi ?
Ngày 4 tháng 11 năm 1921, ban chấp-uỷ Đảng Quốc-hội chẳng đã chấp-
thuận một bản kiến-nghị yêu cầu áp-dụng một phương-sách tương tự đó
sao ? Nhưng Cam-Địa buộc các lãnh-tụ phải cam đoan không được hành-
động gì trước khi có sự thoả thuận của ông.
Cam-Địa định thí-nghiệm phong-trào bất hợp-tác toàn thể ở từng vùng
một. Ông chọn vùng Bardoli, một quận độ 87.000 dân, ở gần Bombay.
Trước hết, ông muốn tự mình chỉ-huy và kiểm-soát được phong trào vì e rời
mình ra thì lại xẩy những sự bạo động đáng tiếc. Ngày 1 tháng 2 năm 1922,
ông báo cho Reading biết trước ngày phong-trào sẽ nổi.
Tại sao ông chỉ quy hẹp phong-trào vào một vùng nhỏ bé như Bardoli ?
Vì Cam-Địa tin tưởng rằng phong-trào bất hợp tác sẽ thắng nếu được
chỉ huy và coi sóc cẩn thận, chứ quy mô của phong-trào chỉ là điều phụ.
Phong-trào chỉ làm cho người Anh lo sợ, nếu có một sự thuần nhất đặc biệt,
phản-chiếu ý chí đoàn-kết của dân chúng. Ngoài ra, dù chỉ có 100 ngàn
người tham dự phong-trào, liệu người Anh có dám giết hết 100 ngàn người
một lúc, hoặc có đủ nhà lao để giam hết lại chăng ?
Vả lại, mục đích cuộc tranh đấu của Cam-Địa đâu phải là đánh quỵ Đế
quốc Anh. Ông biết rằng muốn đạt mục đích ấy, phải dùng đến máu và sắt,
tức là làm khổ dân Ấn một cách vô ích. Lại còn tai hại về sau nữa. Lẽ dĩ
nhiên bên nào cũng phải đưa ra những kẻ cầm đầu quyết liệt, nghĩa là không
bận tâm về những ý tưởng danh-dự và nhân-đạo, và không ngần ngại áp-
dụng những phương-sách vô nhân-đạo. Như thế, dù bên nào thắng, cả hai
dân tộc và cả thế giới đều phải chịu một sự thiệt hại thảm khốc vô cùng.
