CUỘC ĐỜI TRANH ĐẤU CỦA TÔI - TẬP 2 - Trang 73

nhân dân bị nhồi ít kiến thức hơn, và còn tự chủ nhiều hơn, thì trong những
năm 1915/18 việc giáo dục sẽ có lợi nhiều hơn.
Như vậy nhà nước nhân dân trong công tác giáo dục của bên cạnh giáo dục
về cơ thể còn phải đánh giá cao việc đào tạo tính cách nữa. Những tàn tật về
đạo đức mà đang ở trong cơ thể của nhân dân chúng tôi ngày nay có thể
nhờ sự giáo dục như thế nếu không loại trừ được những tính xấu hoàn toàn
thì cũng làm giảm nhẹ chúng đi.
Điều quan trọng nhất là việc đào tạo khả năng ham muốn và quyết định
cũng như quan tâm tới tính thân thiện khi chịu trách nhiệm.
Nếu trong quân đội đã từng có nguyên tắc là có một mệnh lệnh còn hơn
không có gì, thì điều này đối với lớp trẻ trước hết phải là: một câu trả lời
còn tốt hơn không có câu nào. Nỗi sợ hãi trả lời bị sai, nên không trả lời thì
đáng ngượng hơn là câu trả lời không thật. Từ cơ sở đơn giản nhất phải giáo
dục cho tuổi trẻ lòng dũng cảm tiến vào việc.
Người ta thường kêu ca rằng trong thời gian tháng 11 đến tháng 12 năm
1918 ở mọi chỗ từ các vị lãnh đạo cao cấp nhất xuống dưới tới sư đoàn,
chẳng ai còn có sức để đưa ra một quyết định tự chủ. Sự thật kinh khủng đó
là nỗi khó chịu trong công việc giáo dục của chúng tôi, vì trong tai họa
khủng khiếp đó chi có sự thể hiện thước đo bị phá hủy ở mức độ lớn, điều
mà đã từng tồn tại trong những phần nhỏ. Đó là sự thiếu ham muốn chứ
không phải là thiếu vũ khí, cái làm cho ta trở thành không còn sức kháng
cự.
Nó ở trong toàn bộ dân tộc chúng tôi, cản trở từng quyết định gắn với một
sự phiêu lưu cứ như là qui mô của việc làm không nằm trong sự dám làm.
Không biết về việc đó, có một tướng người Đức đã tìm ra công thức cổ điển
cho sự không còn ham muốn đáng than vãn đó là: “Tôi chỉ hành động nếu
tôi có thể tính được 51 phần trăm xác suất thành công”. Trong cái “51 phần
trăm” đó có lý do về bi kịch của sự đổ vỡ nước Đức; ai yêu cầu số mệnh
bảo đảm cho thành công, thì tự bỏ đi ý nghĩa của một hành động dũng cảm.
Vì nó nằm trong lý lẽ là người ta đã tâm phục về tình trạng nguy hiểm chết
người mà đi bước đi có thể dẫn tới thành công đó. Một người bị bệnh ung