bộ trưởng ngoại giao vô cùng tài năng, nhưng chính Na-pô-lê-ông đã chỉ
giáo cho Tan-lây-răng, và chính Na-pô-lê-ông đã chỉ đạo những cuộc đàm
phán hòa bình quan trọng; vai trò của Tan-lây-răng thu hẹp lại trong phạm
vi góp ý kiến, thảo các văn kiện ngoại giao và thực hiện đường lối đã định
để đạt mục đích.
Không chút nghi ngờ gì về một trong những thắng lợi to lớn của Na-
pô-lê-ông là ông ta đã làm cho đường lối chính trị của nước Nga thay đổi
hoàn toàn. Na-pô-lê-ông báo cho hoàng đế Pôn, người đang chính thức tiến
hành chiến tranh với nước Pháp, biết rằng ông ta muốn giao trả ngay tức
khắc về Nga tất cả những tù binh người Nga đang bị người Pháp giữ sau
cuộc thất bại của đạo quân Coóc-xa-cốp vào mùa thu năm 1799, không yêu
sách một sự trao đổi nào hết (thật ra lúc đó hầu như không có tù binh Pháp
ở Nga). Chỉ một cách ấy mà đã làm cho Pôn bị mê hoặc, quyến rũ, và để
kết thúc công việc, Pôn phái tướng Xpren-poóc-ten đến Pa-ri.
Xpren-poóc-ten tới thủ đô Pháp vào giữa tháng 12 năm 1800. Ngay từ
buổi gặp gỡ đầu tiên, Bô-na-pác đã vừa biểu lộ mối thiện cảm đằm thắm
nhất và lòng quý mến nhất đối với hoàng đế Pôn, vừa nhấn mạnh lòng độ
lượng và tâm hồn cao cả của Pôn mà theo ông ta chính là những cái đó đã
làm cho Nga hoàng nổi bật lên. Hơn nữa, vị Tổng tài thứ nhất không những
chỉ ra lện giao trả tất cả tù binh Nga (khoảng 6.000 người), mà còn chỉ thị
phải trang bị mới hoàn toàn cho tù binh, do ngân sách nước Pháp chịu,
những bộ đồng phục thích hợp với quân đội của họ, chỉ thị cấp giày mới và
trả lại vũ khí cho họ. Kèm theo cái biện pháp hữu nghị có một không hai ấy
giữa những người đứng đầu các quốc gia đang chiến tranh với nhau còn có
một bức thư riêng của Bô-na-pác viết gửi hoàng đế Pôn; trong thư, Tổng tài
thứ nhất nói bằng những lời lẽ thân thiết nhất rằng hòa bình giữa nước Pháp
và nước Nga có thể thực hiện được trong vòng 24 tiếng đồng hồ nếu Pôn cử
đến Pa-ri một người mà Pôn hoàn toàn tin cẩn. Pôn bị bức thư ấy mua
chuộc. Từ kẻ thù không đội trời chung của nước Pháp, đột nhiên Pôn trở
thành người bạn của nước Pháp và tức khắc gửi thư trả lời Bô-na-pác.
