Bộ máy tri giác của chúng ta mắc những sai lầm – bóp méo thực tế – để dẫn
chúng ta đến những hành động chính xác hơn: hóa ra, đánh lừa thị giác rốt
cuộc lại là điều cần thiết. Các kiến trúc sư người Hy Lạp và La Mã đã miêu
tả sai những cây cột trong các ngôi đền của họ, bằng cách dựng nghiêng
chúng về phía trong, để tạo cho chúng ta cảm giác rằng những cây cột này là
thẳng. Như Vitruvius
giải thích, mục đích ở đây là “trung hòa sự tiếp
nhận thị giác bằng cách thay đổi tỉ lệ.” Sự bóp méo ở đây nhằm có ý cải
thiện trải nghiệm thẩm mĩ cho bạn. Sàn của đền Parthenon
trên thực tế đã
bị làm cong để bạn có thể nhìn thấy nó phẳng. Những cây cột chống thực ra
là có khoảng cách không đều, để bạn có thể nhìn thấy chúng thẳng hàng tăm
tắp như một binh đoàn Nga đang diễu hành.
Vậy có nên gửi đơn kiện Bộ Du lịch của Hy Lạp về việc những cây cột này
không thẳng, và rằng người ta đã lợi dụng cơ chế thị giác của chúng ta hay
không?
ĐẦU TIÊN LÀ TÍNH ERGODIC
Điều này cũng áp dụng cho những sự bóp méo đối với niềm tin. Sự đánh lừa
thị giác có gì khác so với việc khiến người ta tin ông già Noel là có thật, nếu
như điều đó giúp cải thiện trải nghiệm thẩm mĩ của kỳ nghỉ lễ cho họ?
Không khác gì cả, trừ khi nó gây ra tác hại.
Nhìn từ góc độ này, việc tin tưởng vào những điều mê tín không hề là phi lý
trí xét theo bất cứ tiêu chuẩn nào: chưa có ai xây dựng được một tiêu chí cho
lý trí dựa trên những hành động không phải trả giá. Nhưng có thể phát hiện
được, hoặc quan sát được, những hành động gây hại cho bạn.
Trong chương tiếp theo, chúng ta sẽ thấy rằng con người không thể tồn tại
trừ khi họ có sự hình dung phi thực tế và phóng đại (như với các cột chống ở
Hy Lạp) đối với một số rủi ro đuôi – chỉ cần một sự kiện đơn lẻ là đủ để loại
bỏ hoàn toàn hệ thống bảo hiểm xã hội. Sự hoang tưởng được chọn lọc có
