Tất nhiên, hướng ngược lại có vẻ hiệu quả hơn: hãy đối xử với con cái bạn
theo cách mà bạn từng ước bố mẹ bạn đối xử với bạn.
Lý do ra đời Tu chính án I của Hiến pháp Mỹ là nhằm thiết lập một sự đối
xứng theo tinh thần của Nguyên tắc Bạc: bạn có thể thực hiện quyền tự do
tôn giáo của bạn nếu bạn để tôi tự do thực hành tôn giáo của tôi; bạn có
quyền phản đối tôi miễn là tôi cũng có quyền phản đối bạn. Trên thực tế,
không tồn tại nền dân chủ khi không có sự đối xứng vô điều kiện như vậy
trong các quyền được thể hiện bản thân, và mối đe dọa đáng sợ nhất là hiệu
ứng dốc trơn
trong những nỗ lực nhằm hạn chế quyền ngôn luận dựa trên
cơ sở lập luận rằng một số hoạt động ngôn luận có thể làm tổn thương đến
tâm tư tình cảm của người khác. Những sự hạn chế đó không nhất thiết phải
xuất phát từ bản thân chính quyền, mà đến từ một nền văn hóa đồng nhất về
mặt nhận thức được thiết lập bởi lực lượng cảnh sát tư tưởng
hoạt động
tích cực thái quá trong giới truyền thông và đời sống văn hóa.
Khi áp dụng tính đối xứng vào các mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể,
chúng ta có được đức hạnh, đức hạnh cổ điển, mà bây giờ được gọi là “đức
hạnh luận.”
Nhưng sẽ có bước tiếp theo: cột cuối cùng phía bên phải ở
Bảng 1 là mệnh lệnh tuyệt đối của Kant, tôi tóm tắt lại như sau: Hãy hành xử
như thể hành động của bạn có thể được phổ biến thành cách hành xử của
mọi người ở mọi nơi, trong mọi điều kiện. Nguyên văn mệnh lệnh thì khó
hiểu hơn: “Hãy chỉ hành động theo phương châm mà qua đó bạn đồng thời
muốn nó trở thành một quy luật phổ quát” – đây được gọi là công thức thứ
nhất. Và công thức thứ hai là, “Hãy hành động sao cho cách bạn đối xử với
nhân loại, dù là xuất phát từ cương vị của chính bạn hay đại diện cho bất kỳ
người nào khác, không bao giờ chỉ đơn thuần là một phương tiện để đạt tới
một mục đích, mà luôn luôn và đồng thời là một mục đích.”
Hãy quên công thức đi. Hãy quên Kant đi bởi công thức đó phức tạp quá,
mà những thứ phức tạp thì thường có vấn đề. Như vậy, chúng ta sẽ bỏ qua
