ĐAGHEXTAN CỦA TÔI - Trang 444

- Này, có lẽ ta nghỉ lại thôi? Trời sắp tối rồi. Mình thấy cậy mỏi mệt và
lạnh cóng rồi đấy. À, mà kìa, có một làng nhỏ đấy. Ta rẽ vào xin ngủ lại
đêm đi.
- Mình quả là mỏi mệt và lạnh cóng rồi. Có lẽ mình ốm rồi cũng nên.
Nhưng mình không muốn dừng lại làng này đâu.
- Sao vậy?
- Đây là làng buồn tẻ. Chưa từng ai nghe thấy có tiếng người hát ở đây
Có thể rằng các vị khách bộ hành nọ đã gặp phải một cái làng như thế.
Nhưng không ai có thể nói với nhau như sau về cái miền Đaghextan: đây là
xứ sở không nghe tiếng hát, bởi thế chúng ta nên tránh đi qua.
Bêxtugiep-Marlinxki đã đưa vào cuốn sách của mình nhiều bài ca
Đaghextan, và Biêlinxki đã nhận xét rằng các bài ca ấy còn có giá trị hơn cả
bản thân cuốn sách. Ông nói rằng đến Puskin cũng chẳng phải ngượng
ngùng gì nếu gọi đấy là tác phẩm của mình. Chàng thanh niên Lécmôntôp
cũng đã nghe bài ca của người miền cao ở vùng Temir-Khan-Sura. Mặc dù
không hiểu tiếng nói của chúng ta, nhưng chàng vẫn say sưa thưởng thức.
Giáo sư Uxlar nói rằng giai điệu miền Guníp là một món quà tuyệt đẹp tặng
cho loài người.
Ai đã đem lại cho chúng ta những bài ca và những âm thanh ấy? Ai dạy
cho người miền cao những cảm xúc đấy?
Đó là chim ưng và ngựa, kiếm và cỏ cây, nôi trẻ và bốn dòng sông Kôixu,
sóng biển Caxpie và nàng Mariam của chàng Makhơmút, cả lịch sử của
Đaghextan, tất cả các tiếng nói tồn tại trong đó, cả Đaghextan này.
Có lần người ta hỏi Abutalíp:
- Ở Đaghextan có bao nhiêu nhà thơ?
- Có lẽ đến ba bốn triệu nhà thơ?
- Sao, sao? Tất cả số dân chỉ mới đầy một triệu thôi mà?