ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 1 - Trang 135

thêu dệt muốn đổ tội cho Đại Định, riêng có Cửu Chiêm hết sức biện bạch
là Đại Định bị oan. Lúc bản án dâng lên thì Đại Định đã ốm chết ở trong
ngục. Chúa rất thương, truy tặng hàm Đô đốc Đồng tri, thụy là Tương Mẫn.
Con Đại Định là Đại Lực làm quan đến chức Cai đội.
TRUYỆN CÁC NGƯỜI ẨN DẬT
Nguyễn Đăng Đàn
Lại có tên là Tường, tự là Thuần Nhất, biệt hiệu là Bất Nhị, người huyện
Hương Trà phủ Thừa Thiên. Từ bé đã thông minh, đọc sách trông qua là
thuộc lòng. Đến tuổi "Vũ Thược" (97) nghiên cứu kinh sử, dốc chí hiếu cổ,
không thích tục sáo khoa cử. Tính điềm tĩnh khiêm tốn, ưa làm điều thiện,
vui với đạo lý không thích vinh hoa danh lợi. Nhà lá tường đất, cũng vui
sống như thường. Có tiếng giỏi lý học, lại thuộc thuật thao, kiềm (98).
Đời Thế Tông Hoàng Đế (1738-1764), Đăng Đàn lấy tư cách là dân áo vải,
đến cửa khuyết, dâng quốc sách bằng quốc âm. Đại ý nói: người làm vua
nên đặt việc cầu hiền, nghe lời can trên hết. Lời nói phần nhiều đúng đắn,
thiết thực. Chúa khen, cho mời vào, muốn bổ làm quan, Đăng Đàn từ chối,
không nhận.
Đăng Đàn lui về, làm nhà ở núi Thanh Thủy, dạy học. Môn sinh có đến vài
trăm người, phần nhiều thành đạt. Tuổi 70 ông vẫn bền chí, không mỏi mệt,
đức hạnh cao tốt, được người đời tôn trọng. Đến lúc chết, người ta gọi ông
là Siêu quần(99) tiên sinh.
Cháu nội là Tĩnh diệp hầu Nguyễn Đăng Trường làm quan đời Duệ Tông
Hoàng Đế (1765-1777), tử tiết, có truyện riêng.
Võ Trường Toản
Quê huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định. Trường Toản là người thông minh,
kinh học sâu rộng, lập chí cao thượng trong sạch, muốn sánh với tiên hiền.
Gặp "loạn" Tây Sơn, ông giấu tài kín tiếng, ở ẩn, dạy học. Môn đồ nhiều
người trở thành bậc danh thần. Lũ Ngô Tòng Châu và Trịnh Hoài Đức đều
là học trò.
Buổi đầu, Thế Tổ Cao Hoàng Đế đóng ở Gia Định, thường vời vào ra mắt,
khen là người cao thượng.