ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 1 - Trang 36

Phụ lục
Hoàng tôn Dương, tuổi trẻ, người đẹp, mày mắt như tranh vẽ, có đức độ,
được dân tình trông mong. Năm Giáp Ngọ (1774) mùa đông, tướng Trịnh
là Hoàng Ngũ Phúc vào xâm lấn Nam Hà, Dương theo Duệ Tông vào
Quảng Nam. Năm Ất Mùi (1775 ) mùa xuân, Duệ Tông đóng ở Bến Giá
(Giá Tôn). Lũ Tôn Thất Chất tâu rằng: "Hoàng tôn Dương hiền đức, trong
ngoài đều một lòng trông cậy, xin sớm lập làm Thái tử để mưu đồ khôi
phục". Bèn lập Dương làm Thái tử xưng là Đông cung trấn phủ Quảng
Nam, Tổng lý các việc quân dân trong ngoài. Khi Duệ Tông vào Gia Định,
Đông cung đóng lại ở Câu Đ
ê. Lũ Tôn Thất Tĩnh, Tôn Thất Chất và Nguyễn Cửu Thận đều lệ thuộc
dưới quyền. "Giặc" Tây Sơn Nguyễn Văn Nhạc cùng đồ đảng mưu lấy
Đông cung để mê hoặc dân chúng bèn chia quân 3 đạo để chặn đón. Đông
cung sai mưu sĩ là Quý (không nhớ họ) đi bảo tướng giặc ở miền thượng là
thống suất Diệu (không nhớ họ) rằng: "Tây Sơn dẫu hung hăng, nhưng
ngoài Bắc có quân Trịnh, trong Nam có đại binh Gia Định, đằng trước đằng
sau đều bị đánh, kéo dài tất khó giữ được. Lũ ngươi nếu bè đảng với trộm
giặc, sao bằng sớm mưu trở lại với chính nghĩa, theo ta vào Nam, cùng lo
việc khôi phục, lưu công danh trên sách sử, há chẳng tốt hơn sao ?" Lũ
Diệu nghe lời. Năm ấy mùa hạ, Đông cung từ miền thượng đi ra, trăm họ
theo đi rất nhiều. Tướng giặc là lũ Tập Bình và Lý Tài theo đến Ô Gia đánh
vào phá được quân lũ Diệu, bèn đón được Đông cung về phố Hội An. Tập
Bình muốn hại Đông cung, nhưng khuyên giải mới thôi. Nguyễn Văn Nhạc
bèn đón Đông cung về Quy Nhơn. Gặp lúc Tống Phúc Hiệp đem quân Gia
Định, đánh lấy được Phú Yên, tiếng quân lừng lẫy, Hiệp sai người đón
Đông cung. Nhạc sợ quá dời Đông cung đến Hà Liêu, An Thái để tránh đi.
Nhạc mưu lập Đông cung làm chúa để thu phục lòng người, bèn đón Đông
cung về Bồng Giang, gả cho con gái là Thọ Hương, lại cho nhiều vàng,
bạc, gấm, lụa và huyện Bình Sơn làm của hồi môn. Nhạc nhiều lần xin
Đông cung lên ngôi chúa; Đông cung không nghe.
Năm Bính Thân (1776) mùa xuân, Nhạc dời Đông cung đến chùa Thập
Tháp. Mùa đông năm ấy, Đông cung muốn lén vào Gia Định, bèn mật bàn