Triều Thế Tông Hoàng đế, Khánh vì quyên nạp, được làm Cai thu ở An
Trường, từng thăng đến Cai đội ba trường: Quy Nhơn, Quy Hóa và Bá
Canh, rồi chết. Đức (bấy giờ) tuổi mới lên mười, có chí chăm học, khi ấy
gặp buổi nhiễu nhương, mẹ dời đến phiên trấn cho Đức thờ xử sĩ Vũ
Trường Toản làm thầy, nghiệp học càng tiến.
Năm Mậu Thân, Thế Tổ lấy lại được Gia Định, Đức mới cùng bọn Lê
Quang Định đi thi đỗ được bổ chức Hàn lâm viện chế cáo.
Năm sau được coi Điền tuấn huyện Tân Bình, khuyên bảo làm ruộng trồng
dâu. Lại theo bộ Hình, xét rõ hình danh, văn án, hiểu rõ chính sự. Sau được
sung làm thị giảng cho Đông cung theo đi trấn Diên Khánh. Đến khi Đông
cung tiến quân đến Phú Yên, Đức tham dự việc cơ mật.
Năm Giáp Dần, ra làm Ký lục doanh Trấn Định, rồi thăng Hữu tham tri bộ
Hộ. Đức từng đi theo quân coi việc vận tải cấp lương quân.
Mùa hăm Tân Dậu, lấy lại được Phú Xuân, vua sai bọn Lê Văn Duyệt,
Tống Viết Phúc vào giải vây ở Quy Nhơn, Đức theo đi thu thóc tô ở Quảng
Nam, Quảng Ngãi để cấp cho quân. Tháng 3 năm sau tướng giặc Trần
Quang Diệu trốn di. Đức theo Nguyễn Văn Thành coi việc làm bộ Hộ.
Tháng 5, được thăng Thượng thư bộ Hộ (Thượng thư 6 bộ, bắt đầu từ đấy)
sung làm Chánh sứ sang nước Thanh. Đức mang đệ quốc thư phẩm vật,
đem cả sách ấn của Tây Sơn, và đóng gông bọn giặc Tề Ngôi, bọn ngụy
Đông Hải Vương là Mạc Quang Phù, thống binh là Lê Văn Canh, Phan
Văn Tài đưa đến tỉnh Quảng Đông. Đức cùng với Giáp Ất phó sứ là Tham
tri bộ Binh Ngô Nhân Tĩnh, Tham tri bộ Hình Hoàng Ngọc Uẩn đi 2 chiếc
thuyền Bạch yến, Huyền hạc, từ cửa Thuận An ra đi, đi đến Tam Tương
thuộc hải phận Quảng Đông, thì gặp bão, Đức đi thuyền Bạch yến đậu
trước ở bờ bãi cát Thượng Xuyên, Tĩnh, Uẩn đi thuyền Hạc trôi giạt vào
vụng lớn, tháng 7, cùng đến cửa Hổ Môn tỉnh Quảng Đông, Tổng Đốc
Lưỡng Quảng là Giác La Cát đem việc ấy tâu lên, vua nước Thanh giáng
dụ chuẩn cho sứ bộ đi gấp đến Quảng Tây rồi tiến kinh. Vừa gặp lúc quân
